Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RYSZARDStEMplowSKi
wartościzaśprowadządowyodrębnianiarozmaitychfaktówiostateczniedo
nowychświatównormatywnych.
Wpierwszymrzędziechodzioznanyfaktistnieniaróżnicideologiczno-
-partyjnych,widocznychwwartościachrealizowanychwpolityceposzczegól-
nychrządówbadanegopaństwa.Politykęzagranicznąkażdegorządumożemy
teżrozpatrywaćwkontekściepolitykrządówinnychpaństw.Państwaeuropej-
skieprowadziłypolitykiwustrojachformowanychwkumulatywnymprocesie
głębokichprzemian,odrewolucjineolitycznej,poprzezprzemysłową,dobez-
precedensowejintegracjiwielopaństwowejnakontynentalnąskalę.Ichoćwar-
tościnajbardziejdziśrozpowszechnionepowstawaływkulturzeeuropejskiej,
wzasadziewszyscyjużwspólnieformalizująpodzielanewartościpodstawowe
wmiędzynarodowouchwalanychdeklaracjach,statutach,programach,przyco-
razszerszymudzialepaństwwśród193członkówONZiwieluobserwatorów
wZgromadzeniuOgólnymONZ.
Uznanieznaczeniawartościspołecznych(publicznych)wpolitycetojednak
nietosamocoprzyznanieimrolipolitycznejdeterminantyjedynej.Zwłasz-
czawjakiejśniepełnejintelektualnieimoralnieułomnej,eurocentrycznejich
wersji.Oznaczajednakzakwestionowaniedychotomiifaktówiwartości.Wja-
kimstopniuświadomośćistnieniapowiązańfaktówiwartościmożeokazać
sięprzydatnadoidentyfikowaniazaistniałychprzyczyniskutków,któretakże
sąfaktamiwrozważanymtufragmencienaszegodoświadczeniapaństwowe-
go,wpolitycezagranicznejPolskiwlatach1918-2023?Otóżwstopniunie-
omaldecydującymopojmowaniupolityki,moimzdaniem,gdyżwartościmu-
sząsięharmonizowaćwstosunkachspołecznych,zatemwustrojustabilnego
państwa.Ustrójzaśzwłaściwymisobiewartościamijestnajgłębsząprzyczyną
politykipaństwaizarazemskutkiempolitykiwpaństwie,wkażdychwarun-
kachdziałaniajegorządówmiędzynarodowouznawanych.Takbyłowokresie
corazwyraźniejokreślanejustrojowo,leczsamotnejsuwerenności,odkońca
Iwojny,czasówKonferencjiWersalskiejw1919r.iKonferencjiAmbasadorów
(1923r.-polskiegranicewschodnie).Takbyłowczasiekoniecznejemigracji
rządunadaluznawanegoprzezwszystkiepaństwazwyjątkiemautokratycznych
państw-okupantówterytoriumpolskiegopaństwaod1939r.Takbyłowustro-
jowymstaniezależnościpowojennejodmocarstwawschodniego.Takjestna
obecnymetapiesuwerennegorozwojudemokratycznego,praworządnegopań-
stwapolskiegowsojuszuobronnymNATOiwobranymkonstytucyjnieprzez
władzepolskie,areferendalniepotwierdzonymprzezobywateli,udzialeRzecz-
pospolitejPolskiejweuropejskiejintegracjipaństw.
Jednakinstytucjedemokratycznegoustrojunajskuteczniejfunkcjonują
wwarunkachzaufaniawzajemnego.Najłatwiejtozauważyćwgospodarce.
nZaufaniejestdlakapitalizmutym,czymalkoholdlaweselnejuczty”(nAtlan-
tic”,grudzień2021).Gdziejestograniczone,tamwzrostgospodarczynapotyka
