Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RYSZARDStEMplowSKi
1/3częściludnościprzez21lat,czyli21%całegookresu(nieliczącwojny).
Natenokresprzypadateżczasautorytarnegorząduoantyunijnymnastawieniu.
Łączniezatemrozmaitesystemywładzyautokratycznejiautorytaryzmzajęły
prawie2/3badanegookresu.Tylkowzasadniczoliberalnejdemokracjiprawo-
rządnejpolitykazagranicznabyłaspołeczniewpełnireprezentatywna,lecztaki
ustrójistniałprzezniespełna5latpoIwojnieświatowejiprzezledwie26lat
po1989r.Powszechniewiadomo,żedoświadczeniazewszystkichokresów
pozostawiająśladywświadomościmieszkańcówpaństwapolskiego,azwykle
silniejodciskająsięnegatywnedoświadczeniaustrojowe.
Tylkoczęśćtegobadanegostuleciaobejmujewarunkistopniowego,nieza-
wszekonsekwentnegoformowaniainstytucjidemokratycznychwpaństwiebez
utrwalonejichtradycji;budowaniaichniebezzakłóceńwynikającychzauto-
rytarnych(lecznieautokratycznych)działańpochodzącejzwyborówwładzy
wykonawczej,zwłaszczawlatach1926/1935-1939,jaki2015-2023.Iponadto
niebezwpływunegatywnychskutkówpanowaniaconajmniejnawpółobcej
autokracjiwlatachpoIIwojnie.Ustrojowozwykleistotnestosunkispołeczne
tylkowniektórychokresachtegostuleciafunkcjonowaływsposóbwywołujący
społecznieakceptowanąpolitykęzagraniczną.
Fluktuowałbowiemtakżestatuspaństwa-podwzględemjegosuwerenno-
ści.Autokracjatozarazemzupełnybraksuwerennościpodczasokupacjiwojen-
nej,jakijejograniczeniewskuteknarzuconejpóźniejzależnościodZSRR(także
wpewnymstopniuzmiennejwczasie-wojskorosyjskiewyprowadzonodopiero
17września1993r.).RządnawychodźstwienajpierwweFrancji,potemwLon-
dynietakżeniemógłbyćwpełnisamodzielny.Narodowamyślpolitycznaosu-
werenności,nietrafnieutożsamianejniekiedyzmiędzynarodowąsamotnością
państwa-decydenta,przenikaładawniejdyskurspubliczny,łączonazoficjalnym
eksponowaniemhonoru,godności,tradycjinarodowychitd.,rozpowszechniając
przedwojnąfałszyweprzekonanieopotędzeRzeczpospolitej.Nacjonalizmunie
uzasadniałateżnigdygospodarkainadewszystkobyłonsprzecznyzwartościa-
mispołecznymiludziopostawieobywatelskiej,patriotówpragnącychrozwoju
kraju.Nacjonalizmbowiemnietraktujennarodu”jakopoprostuważnejspołecz-
nejwartości,będącejzarazemjednymznajważniejszychkryteriówanalizy,lecz
nadewszystko-jakospołecznąwartośćnaczelnąianalitycznekryteriumgłów-
ne,tymsamymsztuczniewynosząckonkretnynaródponadinne.
Ponieważgospodarkanigdyniestanowiłaosilepolskiejpolitykizagra-
nicznej,władzepaństwoweszukałyoparciaraczejwukładachmiędzynarodo-
wych-ładziewersalskim,aleraczejniewLidzeNarodów,wporozumieniu
poczdamskim,postanowieniachKBWEiOBWE,wtraktaciewaszyngtońskim,
traktaciezMaastricht,przygeneralnympopieraniuONZ.Znaczeniegospodarki
rośniesystematycznieodniedawnadziękiuczestnictwuweuropejskimprocesie
integracyjnym.
