Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WproWadzeniedorozWażańopolskiejpolitycezagranicznej(1918–2023)
9
Każdyzewspółautorówtejksiążkinadajeswojejanaliziecechywłaściwe
jegowarsztatowibadawczemu,pamiętającprzytym,żecelepolityki(interesy
wpowiązaniuzwartościami)sąprzyczynamipośrednimi,napoziomiewyko-
nawczymzaśprzeważająprzyczynybezpośrednie,aceleosiągniętesąskut-
kami,wśródktórychdasięwyróżnićkrótkoterminowe,długoterminowe,za-
mierzone,niezamierzoneiinne.Przyczynybezpośrednieprzeważają,choćnie
tylkoonenatymwykonawczympoziomiedziałają.Znaczeniedlaprocesuwy-
konawczegomająteżprzyczynypośrednie,czyliwymienioneceleoryginalne,
założone,początkowe2.Wanaliziepotrafimynierazodróżnićceledeklarowane
odrzeczywistych,ateodskutków(celówosiągniętych)prowadzonejpolityki.
Nietrafnajestopinia,żeinteresypolitycznemogąbyćrealizowanewoderwa-
niuodprzyjętychwartościorganuprowadzącegopolitykę
3
.Jednaktraktując
opolitycewobecpaństwzprzewagąinnychreligiiniżeuropejskikatolicyzm,
dobrzejestbraćtakżepoduwagęwartościzagranicznegoadresatatakiejpoli-
tyki.Wartościwidocznesąwkażdejdziedzinieludzkiejdziałalności4.Złożona
toproblematyka,wymagaominięciauproszczeńcharakterystycznychdlaba-
dańzwiązkuprzyczynowo-skutkowego,uproszczeńwynikającychznarzucania
jednowymiarowościzłożonymstosunkomspołecznym,wymagawykorzysty-
waniawanaliziepolitykizagranicznejcorazobfitszejinformacjiostosunkach
międzynarodowych.
Ktotegodoswejanalizypotrzebuje,możeteżzastosowaćklasyfikacjęAry-
stotelesa,jegopodziałprzyczynnacelowe,sprawcze,formalneimaterialne.
Jednakżeprzystosowaniupodziałuprzyczynnapośrednieibezpośrednielepiej
sięgnąćdoprzykładuTukidydesa.Opisujeonważnezdarzeniezhistoriipew-
nejoperacjiwojskowej(ok.430r.).Przyczynąpośredniąplanowanegozdarze-
niamiałbyćcel(zbrojnepokonaniewroga),alezaktualizowanaocenastanu
terenuoperacji(wybrzeżamorskiegozalanegowskutektrzęsieniaziemi)spo-
wodowałazmianętegocelu5.Przyczynąbezpośredniązaistnieniapoczątkowo
2J.Pearl,D.MacKenzie,TheBookofWhy.TheNewScienceofCauseandEfect,Basic
Books,NewYork2018,KindleEdition,loc.5054-5079.
3
Zob.J.Borrell,Nowegranicedyplomacji[przemówienienakonferencjiambasadorów
UEw2022],nWszystkoCoNajważniejsze”2022,nr46,s.11.
4ToumiS.,SuZ.,Islamicvaluesandhumanresourcesmanagement:Aqualitativestudy
ofgrocerystoresintheQuebecprovince,nInternationalJournalofCrossCulturalManage-
ment”2022,November1,https://doi.org/10.1177/14705958221136691
5nNastępnegolataPeloponezyjczycy[...]dotarlidoistmuwzamiarzewtargnięciadoAt-
tyki),jednakżewskuteklicznychtrzęsieńziemiwycofalisię[...].Trzęsienieziemizburzyło
częśćmuru,prytanejonikilkainnychdomów.Zaprzyczynętegozjawiskauważamfakt,że
wmiejscach,gdziewystępowałonajsilniejtrzęsienieziemi,spychałoonomorzewstecz,ana-
stępnieprzewalającjezpowrotem,tymgwałtowniejszyzalewwywołało:wydajemisię,że
beztrzęsieniaziemizjawiskopodobnewystąpićbyniemogło”,Tukidydes,Wojnapelopone-
ska,przeł.K.Kumaniecki,Czytelnik,Warszawa2003,s.186.Zob.J.Pearl,D.MacKenzie,
op.cit.,loc.262.
