Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32Szkoła,którejniebyło
Filmrysunkowybywałponadtopostrzeganyjakokwintesencjakina(nadrugimbiegunie
–jakpisano–znajdowałsię„filmoperetkowy”,spokrewnionyzteatrem25).EugeniuszCękal-
ski,kolejny„startowiec”,utyskującnarodzimyfilmartystyczny,postawiłWaltaDisneyaiMak-
saFleischera–dwóchamerykańskichtwórcówkreskówek–narówniznajwybitniejszymire-
żyseramitamtejepoki,takimijakCharlieChapliniDavidW.Griffith.Ponadtozaliczyłichdo
gronaawangardy26.ZdaniemCękalskiegosztukafilmowazeswejnaturypowinnabyć„po-
wszechnaidostępna”.Ponieważpolskimruchomzkręguawangardyfilmowejczęstozarzu-
canobrakkomunikatywności,filmrysunkowystanowiłdowód,żekino–najbardziejawan-
gardowazesztuk–potrafiłączyćeksperymentzczytelnymprzekazem.„Filmyrysunkowe
WaltaDisneyasąniezmiernierzadkimwpraktycefilmowejprzykładempołączeniacechar-
tystycznychzpopularnością.Komedierysunkoweciesząsięwielkimuznaniempubliczności
–ajednocześniestanowiądośćpokaźnąpozycjęwfilmowymruchuawangardowym”27–pi-
sałCękalski.WdwudziestoleciumiędzywojennymDisneycieszyłsięjeszczewielkimszacun-
kiem.Dlastawiającychpierwszekrokianimatorówjegofilmystanowiłyprzedewszystkim
trudną,alecennąlekcjęrzemiosła.
Animacjasłużyłarównieżjakoprzykładsztukifilmowej,którarzucarękawicę„kronikar-
skiemuchronologizmowi”–jakpisałJaluKurek.ZdaniemKurka„fabułazatracaistotęizasad-
niczysensfilmu”,dlategonależyodrzećXmuzęz„nudnejkompilacjiromansowo-psy-
chologicznej”,czylizpozostałościpoliteraturze28.Naczympowinienwtakimrazieopierać
sięfilm?Odpowiedźbrzmi:naskróciemyślowym,ruchu,przedmiotachodgrywającychrole
bohaterów;inaczejmówiąc:musitłumaczyćliterackątreśćnaobrazy.Kurekwymieniakilku
twórcówfilmuartystycznego:WładysławaStarewicza,UbaIwerksa(bliskiegowspółpracow-
nikaDisneya)orazMaksaFleischera,atakże–choćdopierowdrugiejkolejności–twórców
abstrakcyjnejkinoplastyki:ManaRaya,WalteraRuttmannaczyFernandaLegéra.Dlaczegore-
alizatorzykomercyjnychkreskówekznaleźlisięwtakdoborowymtowarzystwie?Otóżdlate-
go,żetylkoanimatorwydawałsięprawdziwymartystąkina.„Niekrępujegoanitreść,ani
forma–pisałkrytykJerzyŚlewiński.–Nieobowiązujegokonwenansartystyczny,dlajego
wyobraźninieistniejąmożliwościtechniczne.Logika,prawdopodobieństwo,przestrzeńisiła
ciężkościtracątuswąniewzruszonośćimogąbyćunicestwionenazawołanie”29.Dlawszyst-
kich,którzywalczylizobcymizapożyczeniamiwkinie,filmrysunkowystanowiłideałsztuki
czystej–opartejnaruchuikreacji,anienakonwencjachliterackichczyteatralnych.Takteż
myślałKarolIrzykowski–pierwszypolskiteoretykkinaanimowanego.WDziesiątejMuziewró-
