Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
możebyćPolakiem,adla„prawdziwegokomunisty”identyfikacja
klasowaorazideologicznajestważniejszaniżnarodowa.Scenariusz
samymtytułemrzucawyzwanieortodoksji.Zamiasttegoproponuje
innąfilozofięczłowieka,którąwyrażaotwierającascenariusz
„setka”wypowiadanaprzezTurskiego:„SąludziewPolsceipoza
Polską,którzymówiąosobie»jajestemPolakiempochodzenia
żydowskiego«.Sątacy,którzymówią»jestemŻydempochodzenia
polskiego«.Isątacy,którzymówią»jestemŻydemiPolakiem«.
Mówięotymdlatego,żesątostanypowiedziałbymnawetpłynne.
Wkażdymznas,wkażdymczłowiekusą…przeważająróżne,
powiedziałbym,stanyświadomości”.Możewięctojestteza
planowanegofilmu–żeczłowiekwswoimżyciuprzechodzipłynnie
międzyróżnymiformamitożsamości,różnymietykietami
nadawanymiprzezspołeczeństwo.Amożetezascenariuszapolega
natym,iżtakafilozofiajestwgruncierzeczywygodnymalibidla
życiowegooportunizmu?Amożeintencjąscenarzystyjestwskazać
naprzemożnąrolęhistoriiwkształtowaniunaszegooblicza?
Niechcętejkwestiirozstrzygać,interesujemnietutajproblem
teoretyczny,którymożnasformułowaćnastępująco:czyrealizując
dokumentalnyfilmoczłowieku,powinnosięszukaćmotywu
przewodniego(wformiemyśli,sceny,obrazu),którypozwala
zrozumiećżyciebohatera?Zwolennicypisaniascenariuszy
dofilmówdokumentalnychtwierdzą,żepozwalająonenadać
przyszłemufilmowiporządek.Tenporządek,przynajmniejwdwóch
pierwszychprzykładach,alerównieżwtysiącachinnychfilmów,
wyrażasięprzedewszystkimoparciemstrukturynamotywie
przewodnim.Życiubohateranadajeonsens,afilmowispójność.
Afilmyspójne,jakwiadomo,lepiejsięogląda.
Zdrugiejjednakstronypowstajepytanie,czydbałośćonadanie
życiubohaterasensu,afilmowispójności,nieprowadzi
dozakłamania,zafałszowaniategożycia.Asumptudozadaniatego
pytaniadostarczyłamipraktykatwórczawybitnegodokumentalisty
amerykańskiego–EdaPincusa,którązamknąłwbardzozgrabnej
sentencji.WjednymzeswoichnielicznychzresztąartykułówPincus
odniósłsiędofilmu
Don’tLookBack
D.A.Pennebakera,
poświęconegoBobowiDylanowi.Początkowobył
muniechętny21,filmwydawałmusiępowierzchowny.Popewnym
czasiejednakstosunekPincusazmieniłsię,aniedostateksensu,
którygopoczątkoworaził,zacząłzachwycać.„Czujemybrak
dostępudoDylana[...],czujemy,żepowinnosięgogłębiej
spenetrować”.Jednakfilmniepodajeinformacji,którepomogłyby
osadzićmuzykawjakiejśramiepojęciowej.Itęwłaśniecechę
uznajePincusostateczniezawielkązaletęutworuPennebakera.
Reżysernieinformujeowielufaktachzżyciamuzyka,gdyż„żaden
zestawfaktówniemówinamotym,kimjestdanyczłowiek,
