Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HEYDATEL
38
iponad30artykułów(wtakichczasopismach,jakUActaEruditorum”iUPhi-
losophicalTransactions”).Gdańszczaninbardzodbałowysokąjakośćedy-
torskąswoichdziełijestuważanyzajednegoznajważniejszychtwórców
wizualnegojęzykaprezentacjitreścinaukowychwXVIIwieku;niektóre
ilustracjerytowałsamodzielnie.Początkowoswojepracedrukowałwgdań-
skichoficynach;pouzyskaniu3II1662odkrólaJanaIIKazimierzaprzy-
wilejuprowadzeniawłasnejdrukarninastępnedzieławydawałusiebie.
Przywilejdrukarskiniebyłjedynymwsparciemzestronykoronowanych
głów.W1662cesarzLeopoldIprzyznałmuprzywilejchroniącyjegoprawa
wydawniczenaterytoriumcesarstwa.Od1664przez8latotrzymywałod
królaFrancjiLudwikaXIVrocznąpensję;uzyskałteżodniegojednorazową
kwotępospłonięciuobserwatorium.W1677królJanIIISobieskizwolniłH.
zmałżonkązpłaceniapodatkówzwiązanychzwarzeniemisprzedażąpiwa
orazprzyznałastronomowirocznąpensję;królwspierałrównieżfinanso-
woodbudowęzniszczonegoobserwatoriumipośmiertnewydaniekatalogu
gwiazdiatlasunieba.
H.zostałpochowanywkościeleśw.KatarzynywGdańsku.Pośmierci
drugiejżonyspuściznapoH.(instrumentarium,biblioteka,zbiórpłytmie-
dziorytniczych)uległarozproszeniuiwznacznymstopniuzniszczeniu.Za-
chowałasięobszernanaukowakorespondencja(ok.2800listów),zebrana
przezastronomazmyśląodruku.H.jestuważanyzanajwybitniejszegopo
M.Kopernikuastronomadziałającegonaziemiachpolskich.
PSB(E.Rybka).
JanHeweliusz,red.M.PelczariJ.Włodarczyk,Radom2011;K.Müller:HowtoCraft
TelescopicObservationsinABook:Hevelius’sUSelenographia”(1647)andItsImages,
UJournalfortheHistoryofAstronomy”2010,Vol.41;T.Olczak:JanHeweliuszima-
gnetyzmziemski,UPostępyAstronomii”1955,t.3,z.2;P
.Rybka:Instrumentarium
astronomiczneHeweliusza(genezairozwójkonstrukcji),Wrocław1987;tegoż:Hewe-
liusz,Warszawa1989;tegoż:KataloggwiazdowyHeweliusza,Wrocław1984;K.Tar-
gosz:JanHeweliusz.Uczony-artysta,Wrocław1979;F
.VerbuntiR.H.vanGrant:
TheStarCatalogueofHevelius.Machine-ReadableVersionandComparisonwiththe
ModernHipparcosCatalogue,UAstronomy&Astrophysics”2010,Vol.516;J.Wło-
darczyk:LibrationoftheMoon,Hevelius’sTheoryandItsEarlyReceptioninEngland,
UJournalfortheHistoryofAstronomy”2011,Vol.42.
JW
HEYDATELdeRothvilleJan(27XII1800,Siemiatycze–1IV1871,Warsza-
wa),inżynierbudownictwawodnego.SynJózefa,emigrantafrancuskiego,
doktoranaukprzyrodniczychifilozofii,orazMariizKorbanickich.
UkończyłgimnazjumwBiałymstoku(1819),następniewydziałfi-
zyczno-matematycznyUniw.Wileńskiego,naktórymw1824uzyskałsto-
pieńkandydatanaukmatematycznych.Wczasiestudiówprzyjaźniłsię
zA.Mickiewiczem,T.ZanemiA.Odyńcem,od1822należałdotajnego
ZgromadzeniaFilaretów.Pouzyskaniustypendiumkontynuowałnaukę
wInst.Pedagogicznym.Jesienią1824wwynikuprocesufilomatówifilare-
tówzostałskazanynawyjazdwgłąbRosji(zprawemuczeniawszkołach
naukmatematycznych).JednakzgodniezjegowoląprzyjętogodoKorpusu
