Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
józeFaCzapsKiegona„dobreizłezrosją”
|
41
życia,byzjednakowąwiarąiotwartościąoddaćsięideomnowego
nauczyciela.Niezbaczałjednakzgłównegotraktu,naktórym
drogowskazniezmienniebyłskierowanywstronęgłębokiegopo-
dejściadosprawintelektualnychiduchowych.
TakukształtowanyiprzygotowanyCzapskiodkryłBrzozowskie-
go,którypozwoliłmuWstaćsięPolakiem”37.Alebyłobytotrudne,
możenawetniemożliwe,beztejrosyjskiejlekcji.DrogaCzapskiego
dodojrzałejpolskości,albowogóledoPolski,prowadziłaprzez
rosyjskiekstremizm,mimożeniewiedziałwtedyjeszczetego,co
niecopóźniejprzeczytałuNorwida,żeWnarodowośćzależyna
sileapropriacyi,niezaśnasilewyłącznościpurytańskiej”38.
WLetnia”polskość,rosyjskiekstremizm,otwarcienaświatpełni
ludzkiegodoświadczeniaipolskośćdojrzała–takprzebiegała
drogajegoduchowegorozwoju.Szczęśliwytraf,którypozwoliłCzap-
skiemuodkryćwKrakowie,wpoczekalnidentysty,LegendęMłodej
Polski,niemawsobie,pozaanegdotycznymurokiem,nicprzy-
padkowego.BezrosyjskichdoświadczeńdziełoBrzozowskiegonie
mogłobyzostaćodkryte.Należywtymraczejwidziećuwieńcze-
niedrogi,konsekwencjęodrzuceniaWcałkiemjasnejiniezamąco-
nej”perspektywyWkulturalnejpolskiejrodziny”,wktórej,jakpisał
Brzozowski,dominujeWnastrójpewnościsiebie,jasności,spoko-
ju,nastrójpokrzepionychserc,wiara,żechoćbyniewiemco,Ma-
ryniadoKrzemieniawróci”39.
DowodzirównieżistotnegopowinowactwamiędzyCzapskim
aBrzozowskim,któryprzecieżtakżedoświadczyłgłębokiejfascy-
nacjiRosją,dusząrosyjską.WtwórczościautoraLegendyMłodej
Polskiowąfascynacjęmożnarozpatrywać,jakpodkreślałaMar-
taWyka,naconajmniejdwóchpłaszczyznach.Pierwsza,mniej
istotnadlamyśliCzapskiego,odnosisiędokreacjibohaterów,
którzystająsięWmiarąnajwyższegowzoruosobowego”40iztakiej
perspektywypatrząrównieżnaswoichwspółczesnych.PatrząnaPo-
laków.BliskieCzapskiemumusiałybyćkierowaneprzeznichza-
rzutyduchowegoarystokratyzmu,coobjawisięzwłaszczawokre-
siepisaniaNanieludzkiejziemi.
DlawspólnejBrzozowskiemuiCzapskiemufascynacjiRosją
ważniejszajednakwydajesiędrugapłaszczyzna,którazawierasię
wafirmacjiokreślonegotypukultury.JejWpodświadomościąjest
