Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
MoritzCsáky
dowościmonarchiiprzywodzinamyśl,bypatrzećnaniąjaknaminiaturęEuropy
ipróczrównowagieuropejskiejdostrzecrównieżaustriacką”[!]12.EuropaCentralna
albonminiaturaEuropy”-równieżjapońskidyplomataKumeKunitake(1839-
1932)podobniepostrzegałmonarchięwdrugiejpołowieXIXw.-przyczympod-
kreślałwynikającezheterogenicznościproblemypolityczne:
TenkrajEuropyuważanyjestzapaństwowielunarodów,coznaczy,żejestrodzimympaństwem
dlawieluróżnych,wnajwyższymstopniuprzemieszanychnacji.WRosjialboPrusachdominuje
jedennaród,azatemrównouprawnienienarodówjawisiętamsprawąprostą.WAustriizaśnie
maanijednejprowincjizamieszkiwanejwyłącznieprzezczłonkówjednegonarodu.Wynikają
ztegopotężnetrudnościzrealizowaniemcelówpolitycznychwposzczególnychkrajach13.
RównieżHugovonHofmannsthal(1874-1929)uzasadniałswojąpóźniejsząideę
Europy,kreślącanalogięzpluralizmemmonarchiihabsburskiej,którejmisjajedno-
czenianarodówwynikaćmiałamiędzyinnymiztego,że:nAustriabardziejniżcze-
gokolwiekinnegopotrzebujeEuropy-jestprzecieżsamajejminiaturą”14.Wwizji
Hofmannsthalamożnaprawdopodobnieodnaleźćcośztego,codzisiajnazywasię
nmultinarodem”15.NiemniejpluralistycznycharakterEuropyCentralnejbywatakże
postrzeganyinaczej,naprzykładzperspektywynarodowej,iocenianyjednoznacz-
nienegatywnie.HistorykfrancuskiJean-PierreRioux,myślącotożsamościnarodo-
wej,którąuważałzanajwyższycelkażdejwspólnotypolitycznej,scharakteryzował
EuropęCentralnąjakonvouéeauxcacophoniesdeslanguesetdespeuples”(skazaną
nakakofonięjęzykówiludów)iwyciągnąłztegowniosek,żeświadomośćtożsamo-
ścinarodowej,która-jaksądził-zostaławeFrancjiurzeczywistnionawzorcowo,
tutajnigdyniezdołałasięwykształcić16.Tegotypudiagnozamieścisięwramach
narracjinarodowej,którastałasięwXIXw.dominującymsposobemrozumowania,
takżewodniesieniudoheterogenicznościregionucentralnoeuropejskiego,ponie-
ważodmienności,szczególnienapoziomiekonkretnychjęzykówmówionych,były
tuwciążwyraźniewidoczne.Powołującsięnaokreślonyjęzykmówiony,próbowano
uzasadniaćwłasnąnarodowąodrębność,nautentyczność”
.Językstałsięwięcpod-
stawowymokreślnikiemhomogenicznej,esencjalistycznejkulturynarodowej,wy-
znacznikiemnarodupolitycznego.Jakjednak,wprzeszłościiobecnie,wyglądałaby
12Oestreich,w:Staats-LexikonoderEncyklopädiederStaatswissenschaften,red.CarlvonRotteck,
CarlWelcker,t.12,Altona1841,s.143.
13DieIwakura-Mission.DasLogbuchdesKumeKunitakeüberdenBesuchderjapanischenSonderge-
sandtschaftinDeutschland.ÖsterreichundderSchweizimJahre1873,red.PeterPantzer,München2002,
s.250.
14HugovonHofmannsthal,KriegundKultur,w:idem,RedenundAufsätzeII:1914-1924,red.
BerndSchoeller,RudolfHirsch,FrankfurtamMain1979,s.417.
15Por.StéphanePierré-Caps,Lamultination.L
)avenirdesminoritésenEuropecentraleetorientale,
Paris1995.
16Jean-PierreRioux,Lamémoireculturelle,w:Pourunehistoireculturelle,red.Jean-PierreRioux,
Jean-FrançoisSirinelli,Paris1997,s.325-353,tu:s.343.
