Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Częśćpierwsza:Goyawkulturzehiszpańskiej
powstańcówmadryckich3maja1808roku19stworzyłikonyhiszpańskiejwal-
kioniepodległość;malarzżywiołowego,ludowegoświętanazakończenie
karnawałuzElentierrodelasardina(Pogrzebsardynki,1812.1819),twórca
przenikliwej,gorzkiejrefleksjispołecznej,piętnującejzakłamanieizabobo-
nywcykluCaprichos(Kaprysy,1796.1799)ionirycznej,pełnejzłożonej
symboliki,graficznejwizjizseriiDisparates(Szaleństwa,1815.1824)20.
WielepóźnychpracGoizdumiewanowoczesnościąspołecznejrefleksji
itrafnościąkarykatury.Twórcasielanekireligijnychfreskównajednym
zKaprysówprzedstawiłosłabadającegopulschoregoipodpisałgrafikęiro-
nicznymkomentarzem¿Dequémalmorirá?(Nacoumrze?).Podobneosły
pojawiająsięnarycinachwyszydzającychzgłębianiearystokratycznychko-
rzeniczyzacofanysystemedukacji,któregokrytycepoświęciteżartysta
rysunekNoessiemprebuenoelrigor(Rygorniezawszejestdobry)21,piętnując
bicieuczniówwszkołach,cowHiszpaniiprzełomuXVIIIiXIXwieku
małoktopostrzegałjakocośniewłaściwego.WdzieleGoiodbijasięcała
rzeczywistośćjegoczasów.Wątekprostytucjiidamsko-męskiejgrysąsia-
dujeztematemwładzyipolityki,zdomamiszaleńcówinapadamibandy-
tów.Niezwykłymświadectwemtakżeliczneautoportrety,powstającena
przestrzenicałejkarieryartystyiwspanialeoddającezakrętyjegodługiego
życiaorazzmianywsposobiepostrzeganiasamegosiebie.
Cociekawe,wielemotywówzpracGoipowracaćbędzienakolejnych
etapachjegotwórczości,podlegającrozmaitymprzekształceniomstyli-
stycznymiznaczeniowym.Motywchłopcapodrzucanegoprzezkobietyna
płachciemateriałuzkartonuPelele(Pajac,1791.1792)powielulatachprze-
istaczasięwponurąwizjęzDisparatefemenino(Szaleństwokobiece),gdzie
zamiastkostumbryzmukrólujegorzkametafora.Kapryszatytułowany¿No
CD].WzbiorachIbercajawSaragossieznajdujesięteżobrazbardzopodobny,zatytułowa-
nyEldosdemayode1808enMadrid.
19Takitytułprzyjąłsięwpolskichopracowaniach,por.np.J.BIAŁOSTOCKI:Sztukacen-
niejszaniżzłoto.Opowieśćosztuceeuropejskiejnaszejery.Warszawa2001,s.595.Wtekstach
hiszpańskichmożemyspotkaćsiętakżezdwomainnymitytułami:Eltresdemayo1808lub
LosfusilamientosenlaMontañadelPríncipePío,por.np.V.BOZAL:FranciscoGoya.Vidayobra.
Vol.2...,s.108.
20Słowodisparateskryjewsobiewieleznaczeń,wpisującychsięwcharakterscen
przedstawionychwcykluGoi.możnajeprzetłumaczyćjako„szaleństwa”,aleteż„absur-
dy”czy„nonsensy”.Pierwszyrazseriatawydanazostaław1864roku,awięcpośmierci
artysty,podtytułemProverbios(Przysłowia).zob.V.BOZAL:FranciscoGoya.Vidayobra.
Vol.2...,s.200.ObecniewracasiędotytułuDisparates,zgodnegozpodpisamipodwięk-
szościąrycin.zob.N.GLENDINNING,P.AULLÓNdeHARO,V.BOZAL,J.VEGA:Disparates.
FranciscodeGoya:tresvisiones.Madrid1996.Wniektórychpracachwciążjeszczemożemy
sięjednakspotkaćztytułemProverbios.zob.F.deGOYAyLUCIENTES:Grafiki.Oprac.
L.MAJEWSKI,L.LENCZAROWICZ.WstępM.POPRZĘCKA.Warszawa2002,s.172.
21RysunektenpochodzizAlbumuEzlat1805.1808.