Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Częśćpierwsza:Goyawkulturzehiszpańskiej
styprzedkomisjąpowołanąprzezFerdynandaVIIdlaściganiawrogówpoli-
tycznych(1814).tojednaktylkosuchefakty,porządkującewprawdzie
wiedzęożyciumalarza,aleniewyjaśniająceźródełjegogeniuszu.
Mimorozmaitychsporówdotyczącychtwórczościartystyniemalwszy-
scybadaczewydająsięzesobązgodnicodonieprzypadkowejzbieżności
czasupomiędzyzmianąśrodowiskaspołecznegoapojawieniemsięwiel-
kiejsztukiGoi.Kontaktyzwybitnymimyślicielamioświeceniazcałąpew-
nościąwywarłydużywpływnatwórczośćmalarza.Wśródnichnapierw-
szyplanwysuwasięGasparMelchordeJovellanos.przenikliwienamalo-
wanyprzezGoyęnajednymznajsłynniejszychportretów23iwspominany
wjednymzlistówartystydoMartínaZapatera24.Innąważnąpostacią
zkręguilustrados25był,równieżsportretowanyprzezGoyę,Leandro
FernándezdeMoratín,zktórymspotykałsięmalarztakżepodczasemi-
gracjiweFrancji26.NiektórzybadaczeprzypisująMoratínowiautorstwo
tekstu,ogłaszającegowystawienienasprzedażcykluKaprysyiwyja-
śniającegozamysłrycin,będącychnajmocniejszymodzwierciedleniem
oświeceniowychrefleksjiwdzieleGoi27.Teksttenrzeczywiściekontrastuje
mocnozestylempisaniaartysty,jakiznamyzjegokorespondencji,alena-
wetjeśliautorembyłMoratín,aniepodpisanypodtekstemGoya,nie
umniejszatoznaczeniawymowyrycin.Choćdziełomalarzadoskonaleod-
bijakrągliberalnych,racjonalnych,atakżeantyklerykalnychideizrodzo-
nychnagrunciefrancuskiegooświecenia28,wartopodkreślić,żeGoyamiał
teżkontaktyzinnymikręgamitworzącymihistorięjegoczasów.Portreto-
wałtrzypokoleniahiszpańskichkrólów(atakżepanującegokrótkonatro-
nieHiszpaniiJózefaI,brataNapoleona),najwybitniejszychwojskowych
dowódcówipolityków.Torównieżdziękimożliwościprzebywaniawtych
środowiskachibystremuzmysłowiobserwacjimógłprzeistoczyćsięzma-
larzafreskówwkościołachAragoniiwartystęprawdziwiewszechstronne-
go,wznawcęiprzenikliwegokrytykaswojejepoki29.Zmianęśrodowiska,
23Portretten,datowanynalata1797.1798,znajdujesięobecniewzbiorachMuzeum
Prado.
24Zob.F.deGOYA:CartasaMartínZapater...,s.356.Natentematzob.szerzej:E.HEL-
MAN:TrasmundodeGoya...,s.95.147;EADEM:JovellanosyGoya.Madrid1970.
25Dosłownie„oświeceni”.WHiszpaniinazywanotakgronopostępowychmyślicieli,
zainspirowanychmyśląfrancuskiegooświecenia.
26PortretMoratína,namalowanyw1824roku,obecniemożnaoglądaćwMuseode
BellasArteswBilbao.
27Zob.np.V.BOZAL:Goyayelgustomoderno...,s.134.
28Zob.szerzejE.LAFUENTEFERRARI:Goyayelartefrancés.En:J.CAMÓNAZNAR,
M.L.CATURLA,E.LAFUENTEFERRARI,F.J.SANCHEZCANTÓN,J.SUBIRAPUIG:Goya,cincoestu-
dios...,s.48.
29Zob.szerzejJ.BATICLE:Goya.Trad.J.VIVANO.Barcelona1995,s.146.