Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Częśćpierwsza:Goyawkulturzehiszpańskiej
niejmożnatakieschorzeniajaksyndromVogt.Koyanagi,chorobaParkin-
sona,syfilis,schizofrenia,głębokadepresjaczynawetzatrucieołowiem
zmalarskichpigmentów35.(Ówostatniwątekinteresującopowróciwod-
niesieniudozagadkowejśmierciksiężnejAlbawfilmieBigasaLunyVola-
vérunt36z1999roku).Zpewnościąznacznieprościejimniejsensacyjnie
natletychdoniesieńwybrzmihipoteza,żechoćnieznananamchoroba
Goiizwiązanezniącierpienieniewątpliwienaznaczyłojegopóźnątwór-
czość,atrudnedoświadczenieutratysłuchuwyostrzyłozmysłobserwacji,
cowidaćwyraźniewwielupracachpowstałychpo1773roku,niebyłto
jedynyczynnik,którywpłynąłnawielkąprzemianęwdzieleartysty.
Trzebawtymmiejscupodkreślić,żewCzarnychmalowidłachczywcy-
klachgraficznychGoyanietylkowyrażałkoszmaryswojegoświatawe-
wnętrznego,alerównieżto,codziałosięwotaczającejgorzeczywistości.
Byłprzecieżświadkiemkrwawejwojnyoniepodległośćizwiązanegoznią
nieludzkiegookrucieństwapoobustronachbarykady,aletakżepolitycz-
nychprzewrotów,dworskichintryg,społecznegozacofania,chciwości
znacznejczęścikleruczybestialskichautodafeinkwizycji.DziełoGoi
zpewnościąniejestjedyniezapisemosobistegodoświadczenia,jak
chciałobywielubiografów.Równieżto,oczymdowiadywałsięartystaod
swychprzyjaciółiprotektorów,musiałowpływaćnacharakterjegoprac.
Niewolnozapominać,żeczasy,wjakichprzyszłomużyć,pełnebyłyprze-
mocyipolitycznychburz,aupiory,któremalowałbyłynietylkoupiorami
Goi,aleprzedewszystkimupioramiHiszpanii.
MariaRzepińskapisze,żebędącmistrzemwkształtowaniubarwnejpo-
wierzchniobrazu,Goyarezygnujejednocześniezideałupiękna.Treści,
októrychprzyszłomumówić.nieszczęścianaroduispołeczeństwa,wyma-
gałyinnychkategoriiestetycznych.Jakopierwszyodzierabólzmetafizyki
izreligijnejekstazy,pokazujeabsurdalnośćokrucieństwaiwojny,przeobra-
żaswójmalarskiświat.Szpiczasteczapkiarlekinówzmieniająsięwczapki
skazańcówinkwizycji,amaska,którauTiepolaiMagnascabyłajeszczezna-
kiemkarnawałowejbeztroski,tustajesię„marionetkątragiczną”37.
35DoskonałąsyntezęhipotezmedycznychchorobyGoiznaleźćmożnawpracyNigela
Glendinnga,któryprzytaczapoglądym.in.takichbadaczyjak:RoyoVillanova,Blanco
Soler,FrancisRietman,TerenceCawthorne,JoséRiquelmeSolar,WillamG.Niederlandczy
DouglasCooper.zob.N.GLENDINNING:Goyaysuscríticos.Trad.M.LOZANO.Madrid1982,
s.179.188.Natematzatruciaołowiemzob.szerzejM.T.RODR.GUEZTORRES:Goya,Saturno
ysaturnismo.Suenfermedad.Madrid1993.
36Tytułfilmu,zaczerpniętyzrycinyVolavéruntzcykluKaprysy,przetłumaczyćmożna
jako„uleciały”.Zarównowzględemfilmu,jakigrafikipozostajęjednakprzytytuleorygi-
nalnym,takjakczyniątoautorzyinnychopracowań.
37Por.M.RZEPIŃSKA:Siedemwiekówmalarstwaeuropejskiego.Wrocław1988,s.366.