Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Od16listopadado1grudnia1918r.,nawniosekTNRL,odbyłysię
wyborydopolskiegoSejmuDzielnicowego.Wyłonionowówczas1399
delegatówzewszystkichziempolskichzaborupruskiegoorazskupisk
polskichwNiemczech
2
.Wtymsamymczasiewybranoteżczłonkówlo-
kalnychradludowych
3
.CelemSejmumiałbyćwybórstałejNRLjako
zwierzchniejwładzyfunkcjonującejdomomentuprzejęciaziemzaboru
pruskiegoprzezrządpolskiorazsformułowaniezasadrządówNRLiokre-
ślenieżądańnarodowych
4
.Dlategogdy3grudnia1918r.wPoznaniu
SejmDzielnicowyrozpocząłobrady,podjętodyskusjęnatematmetody
walkiozachodniegranicePolski.Przedstawicielepolscyodrzucilimyśl
ooderwaniuodNiemieccałegozaborupruskiegodrogąpowstaniazbroj-
nego,mimożekoncepcjatamiaławieluzwolenników
5
.
ZgodniezzałożeniamiwczasieobradSejmuzostaławybranaosiem-
dziesięcioosobowaNaczelnaRadaLudowazsześcioosobowymKomisaria-
temjakoorganemwykonawczym.Jejcelembyłoczuwanienadrozwojem
narodowegoruchupolskiego.Taksamojakjejpoprzedniczka,NRLbyła
reprezentacjąwszystkichziempolskichzaborupruskiegoorazskupiskpol-
skichwNiemczech,czegowyrazembyłoutworzeniejużpozamknięciu
obradSejmudwóchPodkomisariatówiwBytomiudlaŚląska(zJózefem
Rymeremnaczele)iwGdańskudlaPomorza(zeStefanemŁaszewskim)
6
.
Równieżjużwkońcugrudnia1918r.PomorzeGdańskiezostałoobjętesie-
111111
2
Z.Dworecki,MyślpolitycznaSejmuDzielnicowegowPoznaniuwgrudniu1918r.,
[wi]Polskamyślpolitycznanaziemiachpodpruskimpanowaniem,podred.S.Ka-
lembki,Warszawa-Poznań-Toruń1988,s.217-218.
3
Tamże,s.221-222;M.Mroczko,Ziemiedzielnicypruskiejwpolskichkoncepcjachidzia-
łalnościpolitycznej1864-1939,Gdańsk1994,s.148.
4
OdezwaKomisariatuNaczelnejRadyLudowejdospołeczeństwapolskiegonatere-
nachbyłegozaborupruskiego,[wi]Walkaopolskągranicęzachodnią1918-1921.
Wybórźródeł,wstęp,wybórioprac.B.Polak,Koszalin1993,s.11.
5
M.Wojciechowski,DwiekoncepcjepowrotuPomorzaGdańskiegodoPolskiwlatach
1918-1919,„ZapiskiHistoryczne”1970,z.1,s.72-83;szerzejitenże,PowrótPomorza
doPolski1918-1920,Warszawa1981;zob.takżeB.Polak,PowstanieWielkopolskie
ijegowpływnaukształtowaniesięzachodnichipółnocnychgranicIIRzeczypospoli-
tej,[wi]PolitykaregionalnaahistorycznaiobronnaświadomośćPolaków.W80.
rocznicęprzyłączeniaChojnicdoIIRzeczypospolitej,podred.J.Knopka,A.Marcin-
kowskiego,Bydgoszcz2001,s.20;DziennikPolskiegoSejmuDzielnicowegowPo-
znaniu3-5grudnia1918r.,oprac.B.Polak,Koszalin1999,s.69iin.
6
M.Mroczko,Ziemiedzielnicypruskiej...,s.150.KomisariatNRLzostałzlikwidowany
6listopada1919r.namocyustawyzdnia1sierpnia1919r.otymczasowejorganiza-
cjizarządubyłejdzielnicypruskiej.JegokompetencjeprzejęłoMinisterstwoB.Dziel-
nicyPruskiej.Zob.ZbiórrozporządzeńKomisariatuNaczelnejRadyLudowejoraz
MinistraB.DzielnicyPruskiejzroku1919,oprac.B.Polak,Koszalin2000,s.53.
16
