Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prolog.Żołnierz–życieikariera
39
Zarównowdomurodzinnym,jakipotemwarmiiuczonogoiprzyzwyczaja-
noprzedewszystkimdoposłuszeństwa,wykonywaniarozkazów.Wrazześmier-
ciąojcaiopuszczeniemwojskazniknęłyjakiekolwiekbariery,któredotądcza-
semjeszczetłumiłyjegowybuchowereakcje.OdtądKrukowieckizawszebędzie
miałsporeproblemyzeznoszeniemjakiejkolwiekwładzynadsobą.Wprzyszło-
ści,gdyponowniezaczniesłużyćwarmii,dasiępoznaćjakoposłusznyrozkazom
żołnierz,nawetsłużbista,aleniebędzietoszłowparzezszacunkiemwobecprze-
łożonego,któregoKrukowieckiczęstobędzieuznawałzagorszegoodsiebie,
mniejzdolnegolubpoprostuzamałokompetentnegodozajmowaniadanego
stanowiska.JakodowódcabrygadyniebędzieszanowałgeneraładywizjiStani-
sławaPotockiegozajegobrakszczerościwobecsiebie,w.ks.Konstantegozaar-
bitralnośćiniesprawiedliwość,awpowstaniulistopadowymRadziwiłłaiSkrzy-
neckiegozabraktalentudodowodzeniaarmią.
Liczne–nawetjaknaobyczajoweustandardy”epoki–pojedynki,znakroz-
poznawczyKrukowieckiegoodczasówlwowskich,byłynajczęściejefektem
jegowyczulenianawszelkienaruszeniajegohonoru(rzeczywistelubwyima-
ginowane).Powodybyłynajróżniejsze:odmiłostekiromansówpofaktyczne
obelgi,jakwprzypadkupojedynkuzpłk.AleksandremOborskimzaczasów
KsięstwaWarszawskiego,kiedytenostatnirzuciłpodjegoadresem:uTenszu-
ja,tenNiemiec”
,robiącaluzjędoaustriackiejsłużbyizaprzeczającdefactojego
narodowości33.uMówiono,żewpotrzebietejużywałubrańspodnichzgrubej,
łosiowejskóry,atoabyzabezpieczyćsięodkulki”
,wspominałProtLelewel34.
ZkoleiJulianUrsynNiemcewiczprzypisałmu16pojedynkówuwprzeciągu
kilkulat”35.Tegorodzajulegendwokółliczbyiokolicznościodbytychprzez
niegopojedynkówkrążyłomnóstwo,jednamniejprawdopodobnaodkolej-
nej.ZpewnościąbyłoichconajmniejkilkaiwefekciezyskałKrukowiecki
opinięczłowieka,przyktórymnależyuważaćnasłowa36.Obokpragnienia
obronyswegohonorukierowałanimzapewnechęćzaistnieniawdanymśro-
dowiskuorazdowartościowaniaswojejosobyprzezzwycięstwonadprzeciw-
33Relacjazpojedynkuzob.BUW,581,k.12-14,WspomnieniaA.Krukowieckiego;wzmiankuje
onimrównieżCzubaty,Zasada„dwóchsumień”,s.525.
34P.Lelewel,Pamiętnikidiariuszdomunaszego,opr.I.Lelewel-Friemanowa,Wrocław1966,s.179.
35Niemcewicz,Pamiętnikiz1830-1831,s.118.Polatachsędziwypoetaewidentniezmniejszył
swojerachunki,bowiemjeszczewroku1815pisało27pojedynkach;zob.[J.U.Niemcewicz],
Pamiętniki…1809-1820,t.II:1813-1820,[przedmowaJ.I.Kraszewski],Poznań1871,s.218,246.Już
nawetnie16pojedynków,ale16ofiarwpojedynkachzapisujenakontoKrukowieckiegoFranciszek
Gajewski,op.cit.,t.I,s.225.WładysławZajewski(Powstanielistopadowe1830-1831.Polityka–
Wojna–Dyplomacja,Toruń2002,s.104)doliczyłsięwsumiepięćdziesięciukilkupojedynkówKru-
kowieckiego!Ichudokumentowaniebyłobybezwątpienianiesłychaniefrapującymwyzwaniemba-
dawczym.
36BardzocharakterystycznąanegdotęprzytaczaKajetanKoźmian.Pewnegorazu,podczastowarzy-
skiegospotkania,rozmowazeszłanapostaćkrólaJanaIIISobieskiego.Koźmianrzuciłwówczas:
u»Iontakżebyłzamłoduburdą,rąbałsięipojedynkował«.NatoKrukowieckiemukrewnaczoło
wstąpiłaizżywościąrzekł:»Cóżtoznaczytotakże?więctomniepomawiasz,żejestemburdą?«.Na
to[Ignacy]Zapolskistruchlałjaknaryklwa,gdyjużkłyipazurypokaże,leczjanietracącprzytom-
nościrzekłem:»Takjest,burdąjesteś,aletakimjakSobieski«.Natesłowarzuciłmisięnaszyję,
uściskał,poklepałrękąpoplecachzzadowoleniemiukontentowaniem”.K.Koźmian,op.cit.,t.III,
s.328-329.
