Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Portrettrumienny–odfascynacjikunaukowemupoznaniu15
Syntetyzująceujęciazagadnieniaportretutrumiennegoogniskował
problemgenezy.Pozostałonjednakotwarty,bowiemkompilowanozja-
wiskaoróżnejmetryceiuwarunkowaniach.Jednąoptykąujmowano
zarównopoczątkizwyczajuwidowiskowej,pełnejprzepychuceremonii
pogrzebowej,sposóbobrazowanianieboszczykaikonwencjęwizerunku
czyteżjegowymowęnatrumnieorazrolępodczasliturgiipogrzebowej
ipopochówku.Cowięcej,zjawiskoportretutrumiennegozwiązanode-
finicyjnietylkozdrewnianątrumną,itoowielobocznymprzekroju,czy-
litakjakwidzielitoAlfredBrosig,autorzyKataloguwystawyjubileuszowej
zabytkówzczasówkrólaStefanaWz1933rokuorazStanisławWiliński.
Wuogólnieniachzdecydowaniezbytpobieżnietraktowanokwestię
udwustronności”blachportretówtrumiennychzrewersemwypełnio-
nymrównieważnymijakwizerunekinformacjami,identyfikującymi
zmarłego.Kształtytablictychkonterfektówczęściejniżpolaportretów
ujednostronnych”miałyzarysregularnegosześcio-lubośmiobokubądź
tondaoraz–coteżistotne–zaczepynałańcuszki,służącedozawiesza-
niaumożliwiającegooglądzdwóchstron.
Jakozjawiskomarginalneinietypowewyłączonozestudiównadpor-
tretemtrumiennymwizerunkinatrumnachcynowych,miedzianychczy
ołowianych,wktórewkładanotrumnędrewnianą32.Aprzecieżmetalo-
wetrumny(nazywanewliteraturzeterminemusarkofag”)niekiedywy-
korzystywanowceremoniachpogrzebowych,przytwierdzającdonich
portretytrumienne,anawetmalującjebezpośrednionablaszeichczoła
(uwgłowach”),takjakportretzmarłegow1695rokuJanaKarolaOpaliń-
skiego33[ryc.1].
Niezależnieodtego,naileliteraturaprzedmiotuzawęziładefinicyj-
nąformułęportretutrumiennegoorazjakdalecezredukowałazjawisko
ijegometrykę,niewątpliwiepozostajeonofenomenemkulturysarma-
ckiej.Charakterystycznedlasarmatyzmufascynacjeantykiemwyznaczy-
łykierunekposzukiwańkorzeniportretutrumiennego.Pierwsząsugestię
dałwspomnianyAlfredBrosig:uNiewiem,skądwPolscewziąłsiętenzwy-
czajumieszczanianawiekachtrumienpodobiznumarłych.Przypomina
32DziubkowaJ.1996,s.21.
33Otakichrozwiązaniachmówiąteżkontrakty;wiadomonp.,żewpołowieXVIIwiekuro-
dzinawojewodyinowrocławskiegoHieronimaRadomickiegozleciłakonwisarzowiMa-
ciejowiGerethowiwykonaniemetalowejtrumny,naktórejznaleźćsięmiałportretzmar-
łego;BystrońJ.S.1994,s.100–101.
