Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Winckelmann,czyliustanowienierzeźbiarskiegoideału…
monumentalnośćformchłodnych,czystychiklarownieskon-
struowanych,któresąnieosiągalnedlawspółczesnychpoetów
(iinnychtwórcówpiszących),ajakonieosiągalne,tymsilniej
oddziałująnakształtupragnionychwzorcówtekstowych.Opisy
Winckelmanna,odwołującesiędojęzykasztukplastycznych,
przyniosłyrozpoznanieoszczególnietrudnejsytuacjiliteratury
współczesnej,która-podążajączasłynnymsojuszemHomera
iNaturysformułowanymprzezAlexandraPope’aw1717roku-
jestskazanananaśladowanienatury5,podczasgdysztukipla-
stycznemogącieszyćsięniezmąconym,jednoznacznymstosun-
kiemdoprzeszłości.Dlaarchitektówirzeźbiarzyzatem:
łatwiejszebyłopodporządkowanienaturydlauczczeniastarożytności,bo
konfrontowalisięonizinteligibilnymi,zdeterminowanymiiwymiernymi
formamibudynkówiposągów,niezaśjakpoecizwymagającymiżąda-
niamisamegojęzyka6.
Opartynaformachprzestrzennychjęzyk(orazstojącazanim
wyobraźnia)Winckelmannauruchomiłwewspółczesnejmu
krytyceliterackiejruchnostalgii,ufundowanejnamożliwejdo
osiągnięciawjęzykurestytucjiheroicznejprzeszłości.Zdaniem
Herderatenplastycznyjęzykniemieckiegohistorykasztuki
zmierzałdoprzełamaniawzrokocentrycznejdominacjiwpo-
strzeganiuposągów,któranniszczyrzeźbęraczejniżjąkreuje,
przeobrażająwlinieipowierzchnieinaprawdęrzadkoudajemu
się[wzrokowi-K.T.]niesprowadzićpięknapełni,głębiiroz-
miarurzeźbydozwierciadlanegoodbicia.Azatemniemożliwe
jest,bywzrokbył«matkątejsztuki»”7.PostawaWinckelmanna
wobecgreckichrzeźbjestdlaHerderawzorempostępowania
kochanka,któryniecierpliwiekrążywokółukochanegoobiektu,
5A.Pope,AnEssayonCriticism,https://www.poetryfoundation.org/
resources/learning/essays/detail/69379(dostęp:18.08.2016).
6M.Aske,KeatsandHellenism,dz.cyt.,s.14.
7J.G.Herder,Sculpture:SomeObservationsonShapeandFormfrom
Pygmalion’sCreativeDream,tłum.J.Geiger,Chicago-London2002,
s.40.
