Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
56
Częśćpierwsza.Proces
występującymwsprawiebezadwokata,radcyprawnego,rzecznikapatentowego
lubradcyProkuratoriiGeneralnejRzeczypospolitejPolskiejniezbędnychpouczeń
codoczynnościprocesowych.Udzieleniepouczeniazależyodocenyiuznaniasą-
duuwiarygodnionegokonkretnąsytuacjąprocesowąistajesiępowinnościąsądu
tylkowsytuacjachzupełniewyjątkowych,kiedyzachodzipotrzebazapobieżenia
nierównościpodmiotówtoczącegosiępostępowania,awięcwówczas,gdystrona
zuwaginaswojąnieporadnośćistopieńskomplikowaniasprawyniejestwstanie
zrozumiećistotyprowadzonegopostępowaniaipodjąćwzwiązkuztymstosownej
czynnościprocesowej.Wpraktyceczęstozdarzasię,żezuprawnieniategosąd
korzystaprzykładowowsprawachorozwód,gdystronadziałającabezprofesjo-
nalnegopełnomocnika(zpowodunieporadnościlubnierozumiejącistotyprowa-
dzonegopostępowania)żądaorzeczeniarozwodubezorzekaniaowinie,pomimo
brakuwymaganejprzepisamizgodywtymzakresiestronyprzeciwnej(art.57
§2k.r.o.);
3)zasadadyspozycyjności(rozporządzalności)-stronieprzysługujeprawododys-
ponowania(rozporządzania)swoimisprawamiwpostępowaniucywilnym.Zasada
tarozpatrywanajestwdwóchpłaszczyznach:popierwsze,przezpryzmatmoż-
liwościzainicjowaniapostępowaniacywilnego,podrugie,przezpryzmatprzed-
miotupostępowania.Zgodnieztązasadąpostępowaniecywilnewszczynanejest
jedynienawniosekstrony(łac.nemoiudexsineactore).Zasadataobowiązuje
wprocesie.Natomiastpostępowanienieprocesowewszczynasięnawniosek,przy
czymwwypadkachwskazanychwustawiesądmożerównieżwszcząćjezurzędu
(art.506k.p.c.).Wszczęciepostępowanianieprocesowegozurzędu(np.wsprawach,
októrychmowawart.534,art.541§1,art.548§1,art.559§1,art.570,art.5794
§1k.p.c.)stanowiwyjątekodzasadydyspozycyjności.Strona,inicjującpostępo-
waniecywilne,decydujeojegoprzedmiocie.Sądcywilnyrozpoznajebowiemtyl-
kożądaniazgłoszoneprzezstrony(łac.neeatiudexultrapetitapartium).Jako
przykładodstępstwamożnawskazaćregulacjęzawartąwart.4771k.p.c.-wpo-
stępowaniuwsprawachzzakresuprawapracy,jeżelipracownikdokonałwybo-
rujednegozprzysługującychmualternatywnieroszczeń,azgłoszoneroszczenie
okażesięnieuzasadnione,sądmożezurzęduuwzględnićinneroszczeniealterna-
tywne(np.pracownikżądałprzywróceniadopracy,asądporozważeniuokolicz-
nościfaktycznychsprawyzasądziłnajegorzeczodpracodawcyodszkodowanie
wprzypadkunieuzasadnionegorozwiązaniastosunkupracy).Przejawemzasady
dyspozycyjnościsąrównieżuprawnieniapowodadocofnięciapozwu,zrzeczenia
sięroszczeniaczyjegoograniczenia,zktórychmożeskorzystać,tylkospełniając
odpowiedniewymogiustawowe;
4)zasadakontradyktoryjności(sporności)-opierasięnazałożeniu,żepomiędzy
stronamipostępowaniacywilnegotoczysięspór,asądpełnifunkcjęniezależ-
negoarbitra,którywydajerozstrzygnięcienapodstawiedowodówzgłoszonych
przezstrony.Innymisłowy,dowodyprzeprowadzanesąwyłącznienawniosek
stron.Zasadatadoznajejednakwyjątków:popierwsze,sądmożeoprzećsię
nafaktachpowszechnieznanych(tzw.notoryjnośćpowszechna),albowiemnie
EwaPłocha
