Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Modelesądowejkontroliadministracji
25
stceodpowiednichgwarancjiwrelacjachzorganamiadministracjizamieszczonogo
wprzedmiotowejklasyfikacji.Realizacjatychzałożeńnastępujewdrodzestosowa-
niaprzezsądyprzedewszystkimkryteriumlegalności.
Funkcjakompensacyjnasprowadzasiędoustalaniaodpowiedzialnościodszkodo-
wawczejadministracjiwzględemjednosteknapodstawieuszczerbkuwywołanego
wichmieniu.
Czwartycelosiąganyjestprzezodwołaniesiędoinnychkryteriówocharakterze
prakseologicznym,takichjak:celowość,gospodarnośćczyrzetelność.Pierwotnie
czynionozałożenia,żekażdymodelsądownictwamarealizowaćjednąokreśloną
kategorięcelów.Teraźniejszośćpokazuje,żeposzczególnemodelerealizująwpo-
szczególnychkategoriachpostępowańwszystkieznich.Podstawoweznaczeniema
ochronaprawaprzedmiotowego,jednakżeinicjowanietejochronyjestmotywowane
ochronąprawpodmiotowychjednostki(zob.art.50p.p.s.a.)i-zpunktuwidzenia
oczekiwańspołecznych-tencelmapriorytetoweznaczenie.
Jakwcześniejwskazano,sposóbrealizacjitychcelówstanowipochodnąsposobu
orzekaniaprzezsądy.Odpoczątkukontrolisądowejadministracjiwyróżniasięmo-
dele:pośredniibezpośredni.Wmodelupośrednimrealizacjanastępujewdrodze
orzeczeniasąduocharakterzekasatoryjnym(inaczej„weryfikacyjnym”),wktó-
rymobokpozbawieniamocyprawnejwygenerowanegoprzezorganadministracji
przedmiotuzaskarżeniazamieszczasięwytycznewzakresiedalszegosposobuproce-
dowania,wzwiązkuzpotrzebąponownegozakończeniajegodziałań.Dopieropod-
jętaprzezniegoaktywnośćmarealizowaćww.cele.Tenmodelwstopniunajdalej
idącymzrealizowanowsystemieaustriackim,przejętymnastępniewPolscewokre-
siedwudziestoleciamiędzywojennego1.Opartonanimrównieżrozwiązaniazawarte
wregulacjiustanawiającejNaczelnySądAdministracyjnyiwPrawieopostępowa-
niuprzedsądamiadministracyjnymi.Wmodelubezpośrednimsądworzeczeniu
nietylkousuwazobrotuprawnegoprzedmiotzaskarżenia,aletakżekształtujere-
lacjęmiędzyjednostkąiorganemadministracjiczymiędzyorganami.Sądwyręcza
więcorganyiczynizbędnymponowneprocedowanieprzeznie.Wtymwariancieten
sposóborzekaniaokreślasięjako„merytoryczny”alboinaczejjakomodel„pełne-
goorzekania”2.Wkrajowymporządkuprawnymtęformułęorzekaniaprzypisano
sądompowszechnym(szerzejzob.rozdziałIIpkt4).Noweląkwietniowąz2017r.
wprowadzonozaśdoPrawaopostępowaniuprzedsądamiadministracyjnymirów-
nieżkolejnerozwiązanianawiązującedoniego(art.145ap.p.s.a.),jakkolwieknadal
dominujeorzekaniekasatoryjne,realizującewsposóbpośredniww.cele.Wtęfor-
mułęwkomponowujesięrównieżrealizacjęfunkcjikompensacyjnej.
1Ustawaz3.08.1922r.oNajwyższymTrybunaleAdministracyjnym(Dz.U.z1926r.Nr68,poz.400);
takteżwrozporządzeniuPrezydentaRzeczypospolitejz27.10.1932r.oNajwyższymTrybunaleAdmini-
stracyjnym(Dz.U.Nr30,poz.227).
2ZaZ.Kmieciak[w:]Polskiesądownictwoadministracyjne,red.Z.Kmieciak,Warszawa2006,s.2.
KamilKlonowski
