Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14.Podstawygospodarcze
13.Rozwójterytorialnypaństwarzymskiego
57
Wprzeciwieństwiedoinnychpaństwśródziemnomorskichterytoriumpaństwarzymskiegoule-
gałostałemuwzrostowi.Wjegorozwojuterytorialnymwyróżnićmożnatrzyfazy:
1)Dookresuwojenpunickich(lata264-146p.n.e.)-państworzymskie,któredoIVw.p.n.e.
ograniczałosiędoterenusamejrzymskiejcivitas(kilkasetkilometrówkwadratowych),roz-
szerzyłosięnaterytoriumśrodkowychipołudniowychWłoch.
2)OdwojenpunickichdoIw.p.n.e.-nastąpiłopoważnepowiększeniepaństwa,przede
wszystkimkosztemrozgromionejfenickiejKartaginy,anastępniezlikwidowanychpaństw
hellenistycznychwGrecji.TakwięcRzym,poSycylii(241r.p.n.e.)iSardynii(238r.p.n.e.),
zająłpółnocneWłochyiwybrzeżaMorzaŚródziemnegonaterenieFrancji,Hiszpanii,
płn.Afryki,Grecji(146r.p.n.e.),MałejAzjiorazSyrii.
3)OdIw.p.n.e.-ekspansjapaństwarzymskiegoposzładalejwdwóchkierunkach:Bliskiego
Wschodu(Egipt-30r.p.n.e.,MałaAzja,Syria,krajepoEufrat)orazkrajóweuropejskich.
Wlatach58-51p.n.e.CezarpodbiłGalię(dzisiejszaFrancja),następnieRzymianiezajęli
WielkąBrytanię(43r.p.n.e.)ioparliswągranicęnaliniiDunaju,zajmującwIw.n.e.Trację
(Bułgaria),awIIiIIIw.przekroczyliDunajizajęliDację(Rumunia).
Zpowyższegoprzegląduwynika,żenajwiększyzasięguzyskałRzymdopierowokre-
siecesarstwa.Wtymczasieimperiumskupiłoniemalcałośćstarożytnegoświata
cywilizowanego,rozciągnąwszypanowanienakrajedawnychkulturegipskiej,hel-
leńskiej,fenickiejiwznacznejmierzedawnychkulturBliskiegoWschodu.Morze
Śródziemnestałosięmorzemwewnętrznym.Światkończyłsięnagranicachrzym-
skich.Rzymstałsięimperiumświatowym(uniwersalnym).Koncepcjęuniwersali-
stycznegopaństwaświatowegonawzórImperiumRzymskiegowskrzesząjeszcze
znaczniepóźniejśredniowiecznicesarzerzymsko-niemieccyipapieże(54,130).
31
II.Stosunkigospodarczeispołeczne
14.Podstawygospodarcze
ImperiumRzymskiezawdzięczałowdużymstopniuswójświetnyrozkwitwdobiepryncypatuko-
rzystnymwarunkomgospodarczym.SkupionedokołaMorzaŚródziemnego,miałodużązwartość
gospodarcząimożliwośćwszechstronnejorazrozległejwymianyproduktów.Posiadałorozwi-
niętąprodukcjęrolnąiznacznierozbudowanyprzemysł.Żeglugaiznakomite,brukowanedrogi
lądoweułatwiałyhandel.JednakowożtendoskonałystangospodarkiistniejącywIiIIw.zaczął
siępogarszaćodIIIw.Złożyłysięnatoróżneprzyczyny.Należądonich:nadmiernyuciskfiskalny
(podatkowy)zestronyrzymskiegoaparatupaństwowegoi,conajważniejsze,stalepogłębiającysię
kryzysnarynkupracy,wywołanyzmniejszaniemsięliczbyniewolników.Gospodarkarzymska
wokresiecesarstwaopierałasięnadwóchpodstawach:nawielkichlatyfundiachziemskichina
miastach.
