Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
62
RozdziałIII.Rzymwokresiecesarstwa
ryjużw45r.p.n.e.otrzymałtytułImperator,aktóregoOktawianbyłprzybranym
synem.Tytułtenfigurowałnastępniewtytulaturzejegonastępcówzdynastiijuliań-
skiej.PoichwygaśnięciutytułCezarwszedłzwyczajowodotytulaturywszystkich
cesarzy(imperatorów).
40
41
42
PodstawęprawnąwładzycesarskiejzaOktawianastanowiłyformalnieprzy-
znanemuprzezSenatnastępującetrzyuprawnienia:
1)imperiumprokonsularne,
2)władzatrybuna,
3)urządnajwyższegokapłana.
ZracjiprzyznanegoimperiumprokonsularnegoOktawianmiałnieograniczoną
władzęwprowincjach,dowodziłcałymwojskiemorazkierowałsprawamizagranicz-
nymi.Imperiummielibowiemprokonsulowiejakozarządcyprowincjirzymskich
(12),Oktawianzaśprzyjąłimperiumwzakresierozszerzonymwcelupodkreślenia
wyższościswejwładzy.Niechcącjednakprzyjąćtytułukróla,conaruszałobytrady-
cjęrepublikańską,tytułowałsięImperatorem(cesarzem).
Władzatrybunacka(tribuniciapotestas)przysługiwaławczasachrepublikitrybu-
nowiludowemu.Cesarznieprzywróciłtegourzęduisamniezostałtrybunemludo-
wym,leczdysponowałogromnymiuprawnieniami,któremielidawniejtrybunowie.
Władzatrybunackadałamunietykalność,prawozwoływaniaSenatuiprzewodni-
czeniajegoobradom,występowaniazinicjatywąustawodawcząiprawowetawobec
wszelkichzarządzeńSenatuiinnychurzędników(12).
Jakonajwyższykapłan(pontifexmaximus)cesarzmiałprawowkraczaniawewszyst-
kiesprawyreligijneisprawowałzwierzchnictwonadwszystkimikapłanami.Pozycja
tapodniosłaautorytetmoralnycesarza.
Pozoryrepublikańskiegocharakteruwładzyprincepsawzmacniałoto,żepoczątko-
wojegouprawnieniaodnawianebyłycorocznieicoroknanowonadawaneprzez
Senat.Formalniewięcprincepssprawowałwładzęzwoliludu.
NapodobnejzasadziedrogąuchwałSenatucesarzeuzyskiwalidlasiebietakżeinne
urzędy,jaknp.czasamiurządkonsula,którypoupadkurepublikistałsięurzędem
honorowym,czyurządcenzora,któryodczasówDomicjanacesarzesprawowalido-
żywotnio(od84r.).
Trzebapodkreślić,żewpóźniejszymczasieSenatprzyznawałcesarzomjeszczerozle-
glejsząwładzęniżta,którąmiałOktawian.OdczasówKaliguliSenatwformieustaw,
zwanychlexdeimperio,przyznawałdalszeuprawnienianowymcesarzom,np.prawo
nadawaniaobywatelstwa,rozstrzyganiaowojnieipokoju,zawieraniaprzymierzy,
najwyższesądownictwowsprawachcywilnychikarnych,prawowydawaniarozpo-
