Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
poimieniu.Złożydowskieniemożepozostawaćwukryciu,botylkoporów-
nujączłopolskiezezłemżydowskim,uzyskaćmożemyprawdziwyobrazpol-
sko-żydowskiejrzeczywistości.Najwyższapora,abyfakty,temniejlubbardziej
nieprzyjemnedlaPolakówiŻydów,ujrzałyświatłodzienne.Botylkowtedy
mogąstaćsiępodstawądorozpoczęciarzetelnejdyskusjihistorycznejnadich
ocenąiinterpretacją.
Niektórezpostawionychwmojejksiążcetezniewytrzymająprawdopo-
dobniepróbyczasu.Aleteżnieformułujęwnichniepodważalnychprawdosto-
sunkachpolsko-żydowskichwczasieostatniejwojny–przerywamjedyniemur
milczeniawokółniewygodnychdlaPolakówiŻydówtematów,znadzieją,że
zapoczątkujetootwartądyskusjęiwspółpracęwbadaniachhistorycznychnad
tymiaspektamiwspólnychdziejów,któredodziśpozostająniewyjaśnionelub
oistnieniuktórych,myiŻydzi,niemieliśmydotychczaspojęcia.Innejdrogi
doprawdyniema.Atylkoprawda,nawetnajbardziejbolesna,możesprawić,
żepodziesięcioleciachnieporozumieńwoceniezagłady,polawinachwzajem-
nychsłusznychlubniesłusznychoskarżeń,naszenarodyznajdądrogędoosta-
tecznegopojednania.
Podstawęźródłowąprezentowanychbadaństanowiąprzedewszystkimźró-
dłażydowskie.Ztejprzyczyny,żebadającźródłapolskie,niebyłamwstanie
przełamaćbrakuostatecznejjasnościobrazubadanychzagadnień.Nieustannie
odnosiłamwrażenie,żedotykamtakichfragmentówwojennejpolsko-żydow-
skiejrzeczywistości,którychpolskieźródłanieobejmują,awięcniepozwolą
nigdynaichostatecznezrozumienieisklasyfikowanie;zrozumiałam,żejeśli
kiedykolwiekznaleźćmamodpowiedźnanurtującemniepytania,towskazó-
wekszukaćmuszęuautorówżydowskich;żetrzebaszukaćświatłażydowskie-
go,którejakojedynezwyrazistościąważnychdetaliobjawićmożeto,coukry-
teprzednieżydowskimioczami.Ponieważświatłonazrozumieniestosunków
polsko-żydowskichmoglirzucićtylkoautorzyżydowscy,którzywidzielispra-
wytakimi,jakieonenaprawdębyły,prezentowanewksiążcebadaniawsensie
literaturyiźródełoparłamnieomalwyłącznienaautorachżydowskich.
Lekturaautorówżydowskich,zarównohistorykówjakiautorówróżnego
rodzajuwspomnień,kronikirelacji,nasunęłamiwpewnymmomenciemyśl,
żepierwszybłądwbadaniachstosunkówpolsko-żydowskichwczasiedrugiej
wojnyświatowejtkwiwtraktowaniuŻydówpolskichzwykłąmiarą,toznaczy
przykładaniudonichmiarznanychzhistoriieuropejskichnarodówlubpo-
strzeganiujakojednejzwielużyjącychnapolskichziemiachmniejszościnaro-
dowej.8Rozumiejącnarodowo-religijnąikulturowąwyjątkowośćpolskichŻydów,
przystąpiłamdoponownegoodczytaniapodstawowychżydowskichźródełpowsta-
łychwlatachdrugiejwojnyświatowej.9Stawiającżydowskimźródłomnowe
pytania,otrzymałamodpowiedzi,którezadecydowałyoostatecznymzakresie
ikształcieprezentowanejksiążki.
