Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
ludzkiejistoty.Alenatym,żesolidarnośćtanieobejmujeogółuludzi,
ogółuobywatelipaństwaaninawetogółuczłonkówgruppomniejszych,
leczograniczasiędoludzinajściślejzwiązanych,natympolegawinanas
wszystkich.InstancjątujesttylkoBóg.
TypologiawinyKarlaJaspersajestważnanietylkojakomyślfilozoficzna,
aletakżejakoźródłookreślonejepokiiokreślonegopokolenia.Sformułowana
watmosferzetoczącegosięprocesunorymberskiego,jestjednocześniejedną
zpierwszychpróbrozliczeniasięNiemcówzdokonanegoprzeztennaróddzieła
zniszczeniaEuropy.KarlJaspersstwierdziłbowiem:„TęwojnęrozpętałyNiemcy
hitlerowskie.ToNiemcyponosząwinęzaniązasprawąswegoreżimu,który
wchwiliprzezsiebiewybranejjąrozpoczął.KażdyNiemiecbezwyjątkuuczest-
niczywodpowiedzialnościpolitycznej.NiekażdyNiemiec,lecztylkobardzo
znikomamniejszośćNiemcówpowinnaponieśćkaręzaprzestępstwo.Zapew-
nekażdyNiemiecmapowóddosamokontrolimoralnych.Zapewnekażdy
rozumnyNiemiecmaudziałwmetafizycznymdoświadczeniu.”5
MyślKarlaJaspersastałasięinspiracjądlatytułuiprzewodniejtezymojej
książki.Napotykającwwiarygodnychźródłachhistorycznychproblemszcze-
gólnienieprzyjemnegofaktuwspółuczestniczeniaPolakówiŻydówzwykonaw-
cami„OstatecznegoRozwiązania”,czyliwspółpracypewnejczęściobunarodów
wdokonanejprzezNiemcówzbrodniludobójstwawobecnarodużydowskiego,
postanowiłam–odrzucającżydowskirelatywizmipolskąjednoznacznośćocen
–poddaćPolakówiŻydówdokładnietakiejsamejocenie,jakąwobecNiem-
cówprzeprowadziłpodrugiejwojnieświatowejKarlJaspers,czyliposzukać
odpowiedzinapytanie,zajakiewinyodpowiedzialnośćponosząwspomagający
NiemcówwdzieleludobójstwaPolacy,jakimizaświnamiobarczyćnależywspo-
magającychNiemcówwdzieleludobójstwaŻydów.Tylkowtensposób,stosu-
jącjednolitąocenęnieprzyjemnychfaktówiwedługjednolitychmiarmierząc
winękażdegonarodu,jesteśmywstaniedotrzećdoprawdyizrozumiećdra-
matPolakówiŻydów,którychobojętnośćświataibarbarzyństwowyniesione-
goprzezNiemcówdowładzyHitlerapostawiłyprzednajtrudniejszymibodaj
wdziejachludzkościżyciowymidylematami.
BliskodwadzieścialattemuJanBłońskipowiedział:„Miastsiętargować
iusprawiedliwiać,winniśmynajpierwpomyślećosobie,owłasnymgrzechuczy
słabości.”6HannahArendtnatomiast,zaatakowanaprzezśrodowiskażydowskie
zanapisanieksiążkiEichmannwJerozolimie,wktórejuchyliłarąbekprawdy
opostawieŻydówwobeczagładywłasnegonarodu,odpowiedziałajednemu
zkrytyków:„Złowyrządzoneprzezmójwłasnynaródsmucimniebardziejniż
złowyrządzoneprzezinnenarody.”7
Złowyrządzoneprzezmójwłasnynaródsmucimniebardziejniżzłowyrzą-
dzoneprzezinnenarody.Niestaramsiętakżetargowaćiusprawiedliwiaćdo-
konaneprzezPolakówzbrodnieiwpierwszymrzędziemyślęopolskimgrze-
chuisłabości–powtórzęzaHannahArendtiJanemBłońskim.Niewahamsię
jednaktraktowaćŻydówzrównąjakwłasnynaródsurowościąinazywaćrzecz
