Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3
Średnicekulistychglobówplanetwewnętrznychzawierająsięwgranicach
od4,9tys.km(Merkury)do12,8tys.km(Ziemia),aznacznieodnichwiększychplanet
zewnętrznychod48,6tys.km(Neptun)do142,8tys.km(Jowisz).Największaplanetoida
pasagłównego(Ceres),odniedawnanazywanaplanetąkarłowatą,maśrednicęokoło
950km,anajwiększymwśródznanychobiektówpasaKuiperajestplanetakarłowata
Plutonośrednicy2370km.Rozmiarynajwiększychsatelitówsąporównywalnezrozmia-
raminajmniejszejplanetyiplanetkarłowatych.
Sumamaswszystkichplanetstanowimniejniż0,2%masycałegoUkładuSłoneczne-
go,przyczymmasynajwiększychplanet,JowiszaiSaturna,wynosząodpowiednio71%
i21%tejsumy.Całkowitamasagłównegopasaplanetoidjestoceniananazaledwie
0,2%masyZiemi,asumarycznąmasęobiektówwpasieKuiperaiobłokuOortaszacuje
sięnaokoło30masZiemi.
GlobyprawiewszystkichplanetUkładuSłonecznegorotująwtymsamymkierunku,
wktórymodbywasięichruchwokółSłońca,przyczymodchyleniaosiobrotuodpro-
stopadłejdopłaszczyznyorbitysąmniejszeod300;jedynieWenusiUranobracająsię
wprzeciwnymkierunku.Szybkarotacjanajwiększychplanet(najkrótszyokresobrotu–
niecomniejniż10godzin–manajwiększaplanetaJowisz)powodujewyraźnespłaszczenia
biegunoweichglobów.
KrążącebliżejSłońcaplanetygrupyziemskiejsązbudowanegłówniezgęstej,trudno
topliwejmateriiskalno-metalicznejimająwobectegostałepowierzchnie;ichśrednie
gęstościsąrzędu4–5g/cm3.BardziejodległeodSłońcaplanetyolbrzymymająznacz-
niemniejsześredniegęstości(rzędu1–2g/cm3),gdyżskładająsięprzedewszystkim
znajlżejszychpierwiastkówwodoruihelu;pozbawionesąstałejpowierzchni,amateria
ichglobówprzechodziwsposóbciągływotaczającejeatmosfery.Atmosferamiotoczone
sąteżplanetywewnętrznezwyjątkiemMerkurego.Planetoidymajązwyklenieregularne
kształty;obiektypasagłównegosąciałamiprzeważnieskalnymi,apasaKuiperanajczęściej
lodowymi.Składnikamiksiężycówplanetgrupyjowiszowejsąskałyilodywystępujące
wróżnychproporcjach.
LicznemałeciałaUkładuSłonecznegoporuszająsięwokółSłońcaponietypowych,
częstoniestabilnychtrajektoriach.PoorbitachniemalidentycznychzorbitąJowiszakrążą
planetoidy,zgrupowanewpobliżudwóchpunktów,któretworząztąplanetąizeSłońcem
wierzchołkitrójkątarównobocznego(określasięjemianemtrojańczyków).Pomiędzy
pasemgłównymplanetoidipasemKuipera,czyliwobszarzeruchuplanetzewnętrznych,
poruszająsiępoorbitacheliptycznychobiektynazywanecentaurami.Wobszarzeruchu
planetwewnętrznychobiegająSłońce,takżepoorbitacheliptycznych,tzw.planetoidy
bliskieZiemi.Wprzestrzenimiędzyplanetarnejwystępująponadtoobiektyporuszające
sięwokółSłońcapobardzoróżnychtorach:odkrótkookresowychorbiteliptycznychpo-
dobnychdoorbitplanetoidbliskichZiemipodługookresoweorbityzbliżonedoparaboli.
Płaszczyznyichtrajektoriisąnaogółdowolniezorientowane,cooznacza,żekierunkiich
ruchumogąbyćzgodnelubprzeciwnedokierunkuruchuplanet.Obiektytenazywasię
