Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Sekretarzwstrukturzesamorząduterytorialnegonaziemiach
polskichiwPolscedo1950roku
15
roku24wrozdzialenMiastaimieszczanie”25,wktórejustalonoprawomiastdo
nwolności",czyliwłasnegozakresusprawsamorządu.Należyjednakpodkreślić,
żeprzepisyzawartewordynacjimiejskiejz1791r.odnosiłysiętylkodomiast
królewskich,nacowskazywałsamtytułordynacji(nMiastaNaszeKrólewskie
wolnewpaństwachRzeczypospolitey”),jakiijejart.Iust.1(nMiastawszystkie
królewskiewkrajachRzeczypospolitejzawolneuznajemy.”).Ordynacjamiejska
z1791r.mogłabyćzastosowanatakżedomiastprywatnych,aletylkozazgodąich
właścicieli(zaW
.Witkowskimwartowspomnieć,żeówcześnienaogólnąliczbę
1414miastbyłotylko214miastkrólewskich26).Napodstawieuregulowańzawar-
tychwordynacjimiejskiejz1791r.wmiastachkrólewskichmogłyfunkcjonować
organytychmiast:zgromadzeniauchwalające(wichskładwchodziliwłaściciele
nieruchomości)orazwybieraneprzezzgromadzeniauchwalającemagistraty27.
Jakstanowiłart.Iust.12ordynacjimiejskiejz1791r.wskładmagistratówwcho-
dziliburmistrzowie,wójtowieiurzędnicy(nObieranieprzezobywatelówmiast
własnegomagistratu,mianowicieburmistrzów,wójtówiwszelkichurzędników,
jakojestcechąwolności,takprzytejżewolnościmiastazostawująsię").Ordyna-
cjamiejskaz1791r.nieokreślałajednakstanowiskurzędniczychwchodzących
wskładmagistratów28.
Wartowspomnieć,żewordynacjimiejskiejz1791r.pojawiasięwzmianka
osekretarzu-sekretarzumiastGdańskiToruńwart.IIust.12(nAmiastanasze
GdańskiToruń,gdymiećbędąprośbyswedoStanów,przezsekretarzaswegodo
laskisejmowejonepodawaćbędą,albosamiprzezdelegowanych,jeżelizechcą,
zadanymodlaskigłosem,któryniemaimbyćodmówiony.”),niezawieraona
jednakprzepisówokreślającychzasadyfunkcjonowaniategostanowiska.
Polskierozwiązaniaprawnewzakresiesamorząduterytorialnegoniefunkcjo-
nowałyzbytdługo-ichobowiązywaniezakończyłtrzecirozbiórRzeczypospolitej
dokonanyw1795roku.
Czaszaborówtookrestworzeniasięifunkcjonowanianaziemiachpolskich
instytucjisamorząduterytorialnegowedługuregulowańposzczególnychpaństw
zaborczych,zkrótkąjedynieprzerwąnaczęściterytoriumwokresieistnienia
24
Ustawarządowazdnia3maja1791r.[w:]Volumina...,op.cit.,s.220-225.
25
JakstwierdzonowrozdzialeIIIKonstytucji3maja1791r.:nPrawonateraźniejszymsejmie
zapadłepodtytułemMiastanaszekrólewskiewolnewpaństwachRzeczypospolitejwzupełno-
ściutrzymanemiećchcemyizaczęśćniniejszejKonstytucyideklarujemy,jakoprawowolnej
szlachciepolskiej,dlabezpieczeństwaichswobódicałościwspólnejojczyzny,nową,prawdziwą
26
27
iskutecznądającesiłę.”
W
.Witkowski,op.cit.,s.81.
.
Z.Leoński,SamorządterytorialnywRP
,Warszawa2001,s.1.
28
Zob.także:B.Rozczyński,M.Mączyński,Samorządterytorialnywmateriikonstytucyjnej-
wybranezagadnienia,ZeszytyNaukowePrawaKonstytucyjnego,2017,nr10,s.97-98.
