Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRACAORGANICZNAIETOSREGIONALNYWIELKOPOLAN
23
rialniewojewództwamożnatraktowaćwkategoriachtradycyjnegodlaPolski
regionu.Dzisiajbyśmypowiedzieliraczej,żejestnimsubregionwspółczesne-
gowojewództwa.
PoUniiLubelskiej1569rokuRzeczpospolitadzieliłasięnatrzyza-
sadniczeprowincje:dwiekoronne,–WielkopolskęiMałopolskę,ijednąlitew-
ską.Prowincjekoronnedzieliłysięnawojewództwa,ziemieipowiaty;Litwa
nawojewództwaipowiaty.Podstawapodziałubyłaprzeważniehistoryczna:
nazwęwojewództwiziemprzyjęłyobszary,którewokresiedzielnicowymsta-
nowiłysamodzielnejednostkipolityczne,t.j.księstwa.Podziałnapowiatyspo-
wodowałapotrzebaułatwieniazarząduwojewództwiziem,odznaczającychsię
większąrozległością.Najważniejszemiwpodzialebyłyjednostki,posiadające
znaczenieparlamentarne,t.j.te,wedługktórychwybieranoposłówsejmowych.
Takiemibyływszystkiewojewództwa,orazziemiekoronneipowiatylitewskie46.
Naprowincjęwielkopolskąskładałysię:1)województwopoznańskie
zziemiąwschowskąorazwojewództwokaliskieiutworzonezjegoczęści
w1768rokuwojewództwognieźnieńskie(Wielkopolska);2)województwo
sieradzkiezziemiąwieluńskąiwojewództwołęczyckie,atakżewojewództwo
brzeskieiinowrocławskieorazziemiadobrzyńska(Kujawy);3)województwo
pomorskie,chełmińskieimalborskie(PrusyKrólewskieiWarmia);4)woje-
wództwopłockieirawskie,złożoneznastępującychziem:rawskiej,socha-
czewskiejigostyńskiej,orazksięstwomazowieckie,wktóregoskładwchodzi-
łyziemie:warszawska,czerska,wyszogrodzka,zakroczymska,ciechanowska,
łomżyńska,liwska,wirska,nurska,różańska(Mazowsze)47.
Zasięgterytorialnyprowincjiwielkopolskiej(PoloniaMajor)48,czyli
Wielkopolski,Kujaw,Mazowsza49orazPrusKrólewskichiWarmii,byłznacz-
niewiększyniżzasięgterytorialnyhistorycznejikulturowejWielkopolski,na
którejobszarskładałysiętylkodwardzennewojewództwa,amianowicieka-
liskieipoznańskie50,apóźniej,czyliod1768rokutrzywojewództwa:gnieź-
46Wł.Grabieński,Dziejenarodupolskiego,cz.I,Kraków1897,s.146-147.
47Ibidem,s.147.
48Zob.:Z.Gloger,GeografiahistorycznaziemdawnejPolski,Kraków1900,s.81-82.
49WięcejoXVI-wiecznymMazowszuzob.:JanaKrasińskiegoPolskaczyliopisanietopo-
graficzno-politycznePolskiwwiekuXVI,orazmateriałydopanowaniaHenrykaWalezyu-
sza,Warszawa1852,s.129-132.
50Ożyciupolitycznymtychwojewództw(ograniczonymoczywiścietylkodoszlachty)na
przełomieXVI/XVIIwiekuświadcząmiędzyinnymiaktasejmikowe.Zob.:Aktasejmi-
kowewojewództwpoznańskiegoikaliskiego,t.I(1572-1632),cz.I(1572-1616),wydał
