Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
CzęśćI.Teoretycy
PrzyjrzyjmysiębliżejpoglądomHabermasanaracjonalizacjęobydwusfer.
Wmiaręrozwojuświatażyciatradycyjnezwyczajeipraktyki,którezostały
odziedziczonezprzeszłości,zaczęłysięzacieraćitracićswojewpływy,szcze-
gólniegdyniedawałysięobronićnagruncieracjonalnym.Naprzykładwprze-
szłościreligiakształtowałamoralność,natomiastwnowoczesnym,plurali-
stycznymświecieludziecorazczęściejmusząuciekaćsiędorozumu,aby
rozwiązaćdylematyetyczne.Stwarzatosposobnośćdorozwojuegzystencjal-
nego,alejednocześnieprowadzidoegzystencjalnejniepewności.Habermas
widzitakże,jakświatżycia–dawniejjednorodny–zamieniasięwkilkaodręb-
nychpodsferobejmującychestetykę,etykęinaukę(piękno,dobroiprawdę).
Każdaztychpodsferwcorazwiększymstopniuopierasięnadziałaniuko-
munikacyjnym,abyutrzymaćswojąważność.Wolneodrozkazówtradycji,
podsferyterozwijająsiędziękipostępującejsekularyzacji,refleksyjności
ikrytycespołecznej.
Cosiętyczyracjonalizacjisystemu,należyprzedewszystkimzwrócićuwa-
gęnato,żenarodziłsięonzeświatażyciawewcześniejszychczasach.Jednak
wmiaręjakrozwijałosięspołeczeństwo,stawałsiębardziejniezależnyod
swegoprotoplasty.Innymisłowy,systemodłączyłsięodświatażycia.Tym
samymzrodziłysiętrzyodrębnepodsystemy:gospodarka,administracjapo-
litycznaisądownictwo.
Habermaszabieranasnastępniedokrytycznegoetapuwrozwojuspołe-
czeństwa.Poodłączeniusięodświatażyciawszechmocnysystemponownie
wkraczanajegoteren,tymrazempoto,abyskolonizowaćjegofunkcje.Ozna-
czato,żeinstrumentalność,racjonalność,pieniądze,biurokracjaiwładza–
oznakisystemu–uzurpująsobiedziałaniakomunikacyjnejakogłównyspo-
sóbzałatwianiasprawirozwiązywaniaproblemówwświecieżycia.Wefekcie
życiespołecznestajesięcorazbardziejzmonetaryzowane,utowarowione
izbiurokratyzowane.Następujeentropia.Przykłademkolonizacjijestbiuro-
kratyzacjaszkół–rankingiiinnekryteriaskutecznościpodważająpraktykę
edukacjijakodyscyplinykomunikacyjnej.
Habermaspodobniepostrzegapaństwoopiekuńcze.Oferującgłównie
zbiurokratyzowaneinterwencjedlatych,którzysąwpotrzebie,niszczyono
wcześniejszetradycjeopieki,takiejaksiecipomocysąsiedzkiejczyspołecznej,
atakżepodważanieformalnemechanizmykomunikacyjne,któretedziałania
koordynują.Ponadtosystemwykorzystujepomocspołecznąjakomechanizm
ochronny,zapobiegającyniezadowoleniuwświecieżycia.Występujetogłównie
wtedy,kiedypojawiająsiękryzysylegitymizacjiwgospodarce,aróżnicemiędzy
bogatymiabiednymistająsiębardzowyraźne.Abyzałagodzićkryzysinieza-
dowolenie,państwoopiekuńczeoferujepomocspołecznąorazinneświadczenia.
