Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
(Nie)sławaHery:ParadoksyHeraklesowegomitu
bogiemubóstwionymiwziętymdoniebaniczymEliaszlubMaria.Nie
mógłpozostawićszczątkówipróżnoichszukać.Równocześniejednak
jegokultpozostałkultemherosa.Paradoks.Iwmicie,iwkulcie.
Religiagreckajestreligiąbezdogmatu,bezobjawieniaibezksięgi.
Jejnajgłębszysensorazistotnetreściujawniająsięwyłączniewkulcie
ipoprzezrytuał.WprzypadkuHeraklesaprzejmującejestto,żebyłon
równocześnieczczonyijakoheros,ijakobóg:herostheos,jakmówiPindar
(Odanemejska3,22),apodczasuroczystościnajegocześćskładano
dwieofiary:najpierwjakoherosowi,apotemjakobogu
18
.Ofiaryte
isposóbichskładaniaradykalniesięodsiebieróżniły.Innebyłyołta-
rze,innezwierzęta,innysposóbichzabijania,inny-traktowaniamię-
sa.Olimpijczykomskładanoofiarynawysokimołtarzuzwanymbomos,
zwierzętabyłyjasnoumaszczone,zabijanojezgłowamiuniesionymi
dogóry,amięsozjadanowewspólnejuczcie.Herosomskładanozwie-
rzętaciemnoumaszczone,naołtarzuniskim,zwanymeschara,zabija-
nojezgłowamiopuszczonymidodołu,amięsaniewolnobyłotknąć-
byłytoofiarycałopalne.Todwaróżnerytuały.Heraklesjestjedynym
herosem,któremu-wjednymczasieijednymmiejscu-składanodwie
takróżneofiary.Intrygujące,żeutrwalonywkomediiobrazHeraklesa
jakoobżartuchamaswojągenezęnajprawdopodobniejwkulcie-uro-
czystościkuczciHeraklesa,zwłaszczawlicznychsanktuariachrozsia-
nychpocałejAttyce,charakteryzowałysięgłównieobfitymiposiłkami
mięsnymi.Paradoksalniestałsiębogiemdlawszystkich:zjednejstro-
nybyłprototypemwładcy,założyciela(AleksanderWielkinaswych
monetachbiłwizerunekHeraklesa),azdrugiejstrony-„bratem-łatą”,
zwykłym,swojskimbogiemdlazwykłychludzi.Pokonałśmierćnaróż-
nesposobyjeszczezażycia-wEleusis,wHadesie.Kiedywydawałosię,
że-paradoksalnie-śmierćjużmiałagozabić,zyskałnieśmiertelność.
NieocenionyWalterBurkertkonkludujerozdziałoHeraklesiesłowami:
Boskośćjesttutajbliska,tużpodręką,wludzkiejformie,nietakjakjejapol-
lińskiantytyp,alejakoinspirującyprototyp.Herakleszawarłwsobie
potencjałdotego,byroztrzaskaćograniczeniagreckiejreligii
19
.
18
Por.Herodot,Dzieje,II,44,op.cit.,s.139-140,Pauzaniasz2,10,1,Wświątyniiwmi-
cie.ZPauzaniaszaWędrówkipoHelladzieksięgiI,II,IIIiVII,przeł.J.Niemirska-Pliszczyń-
ska,Wrocław-Warszawa1973,s.192-193.
19
W.Burkert,GreekReligion,Harvard1985,s.211(podkr.-K.B.).
~15~
