Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Historiaprawczłowieka
19
rodzonejgodnościkażdegoczłowieka,odniesieńdotradycjireligijnych,
światopoglądowychczykoncepcjifilozoficznych.Współcześniejednaktak-
żepojęciegodnościbudzipoważnekontrowersje.Coprawdalistapraw
człowiekaorazstylistykaprawniczasugerująkorzeniewkulturzeZacho-
du.Jednakżedobórprawłączywjednymdokumencieuprawnienia,które
powiązaćmożnazróżnymi,wręczwykluczającymisiętradycjami,coczyni
kontrowersyjnąkażdąpróbęzbudowaniaspójnejteoriiprawczłowieka,
uwzględniającejichmetafizyczneźródło.Takczyinaczejwszelkiepróby
tegorodzajusąraczejkonstrukcjaminiżrekonstrukcjami.Stądmówisię
oteoriachprawczłowieka,anieojednejteorii.Dlategoteżproblematycz-
nejestsamozastosowanieokreślonejsiatkikonceptualnej,oilecałośćnie
zostaniepoprzedzonakrytycznąanalizązastosowanychpojęć.
Poniżejprzyjrzymysiębliżejtemuzagadnieniu,przedstawiającnaj-
pierwpokrótcehistorięprawczłowieka(1),rolęprawczłowiekawprawie
międzynarodowym(2)orazichpodziałnatrzykategorie(3),anastępnie
próbęichlegitymizacji.Przezlegitymizacjębędziemyrozumieliodniesie-
nienadająceprawommocichobowiązywaniaiwynikającystądróżnysta-
tusprawczłowiekaiobywatela(4i5).Nakońcuzaśwskażemyrelację
międzyprawamiczłowiekaasuwerennością(6).
10Historiaprawczłowieka
Spośródmyślicielipodejmującychproblematykęprawczłowiekajedni
wskazująkorzenieideiprawczłowiekajużwczasachstarożytnych,inni
wiążąjąściśleznowożytnymrozwojemprawjednostkowych.Wartojed-
nakzwrócićuwagęnaprzynależnośćprawczłowiekadookreślonejtra-
dycjifilozoficzno-prawnejiwtejperspektywieprzyjrzećsiędziedzictwu,
któreprzyczyniłosiędoichuchwaleniairozwoju10.
10Choćwnaszejpracynieanalizujemyźródełuprawomocnieniaprawczło-
wieka,towartojetuskrótowozasygnalizować.Najbardziejpopularnątradycjąjest
ugruntowanieprawczłowiekanaprawienaturalnym(zob.np.Z.Stawrowski,Pra-
wonaturalneijegosens,nCivitas.StudiazFilozofiiPolityki”2002,nr6;J.Finnis,
Prawonaturalneiuprawnienianaturalne,tłum.K.Lossman,DomWydawniczy
ABC,Warszawa2001).Drugątradycjąjestugruntowanietychprawnaprawie
pozytywnym(zob.np.H.Kelsen,AllgemeineTheoriederNormen,ManzVerlag,
Wien1979).
