Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.Prawaczłowiekaiobywatelawprawiemiędzynarodowym
pewnejczęścimieszkańcówpaństwa,amianowiciebiałymmężczyznom,
wzależnościodpaństwaiczasudodatkowymwarunkiembyłfaktposia-
daniawłasności.Innymwymiaremprawbyłyprawaobywatelskie,awięc
prawazwiązanezudziałemwsprawowaniuwładzyitworzeniemprawa.
Zasadniczazmianawodniesieniudoindywidualnychswobódnastą-
piławXIXwiekuioznaczałaichupowszechnienieorazoderwanieod
cenzusumajątkowego.Zmianasposobupodejściadozagadnieniapraw
przysługującychjednostcewynikałazkilkuczynników.Jednymznich
byłareakcjanagwałtownyrozwójgospodarczyitechnologiczny,jakina-
stąpiłwXIXwieku,izwiązanąznimnierównośćiwyzysknowopowsta-
łejklasyrobotniczej.Naprzestrzenitegostulecia,szczególniewWielkiej
Brytanii,pojawiłasięideaochronyrobotnikówprzedwyzyskiemzapomo-
cąinstrumentówprawnych.Ruchsocjalistycznywywierałprzytymstałą
presjęnazmianęobowiązującegoporządkuprawno-politycznego.Do-
dajmy,żezpewnymisukcesamiwpostaciwprowadzeniakonkretnych
zmianwustawodawstwie,aletakże,czymożeprzedewszystkim,wpostaci
wprowadzeniadodebatypublicznejnowejperspektywyujęciapraw,ro-
zumianychodtądnietylkojakoswobody,aletakżeuprawnienia,jako
gwarancjarównościnietylkoformalnej,aleimaterialnej.Wtymkon-
tekścieniebezznaczeniabyłwielkikryzyslatdwudziestychitrzydziestych.
Podwpływemtychdoświadczeń,awszczególnościpolitykiaktywnej
walkizbiedą,jakązastosowanowUSA,zostałyokreśloneprzezprezyden-
taFranklinaDelanoRooseveltaramytzw.NewDealwrazzesłynnymi
czteremawolnościami13.Łącznieotworzyłotodrogędoprawczłowieka,
gwarantującychzabezpieczeniesocjalno-ekonomiczne.
Kolejnymczynnikiembyłygwałtownezmianypolityczne,jakienastą-
piływpierwszejpołowieXXwieku,szczególniewokresiemiędzywo-
jennym.Jednąznajważniejszychpostacizpunktuwidzeniastworzenia
ipromowaniaideiprawczłowiekabyłAndréMandelstam,rosyjskidy-
plomata,któryporewolucjipaździernikowejuciekłdoFrancji.Wraz
zpochodzącymzGrecjiAntoinemFrangulisemogłosiliw1928roku
przyMiędzynarodowejAkademiiDyplomacjiDeklaracjęPrawCzłowie-
ka.W1929rokuogłoszonoDeklaracjęMiędzynarodowychPrawCzło-
wiekaprzynowojorskimInternationalLawInstitute(autorembyłtakże
Mandelstam).Wtymokresietoofiaryrządówautorytarnychitotalitar-
13Byłyto:wolnośćsłowa,wyznania,wolnośćodstrachuiodnędzy,izostałyone
ogłoszoneprzezRooseveltaw1941rokuwtrakcienoworocznegoprzemówienia.