Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Generacjeprawczłowieka
33
mającharakteruniwersalnyniewtymsensie,żeswojąprawomocnośćwstosunkudo
całejludzkościczerpiąznadprzyrodzonegoźródła,leczdlatego,iżciesząsiępowszech-
nym(uniwersalnym)uznaniem,sąuważanezaoczywistość.Trwałośćtegouznania
jestkoniecznymwarunkiemobowiązywaniaprawczłowieka,ajegopodtrzymywanie
-wyzwaniemdlazwolennikówideiprawczłowiekanacałymświecie.
Podobniejakstanowiskoprawnonaturalne,takżeujęciedeliberatywneniejest,rzecz
jasna,wolneodzasadniczychsłabości.Nasuwasięzwłaszczapytanie,czykatalogpraw
człowiekamiałbyulecredukcjiwmiaręzmniejszaniasięzakresuzgodycodoobo-
wiązywaniaposzczególnychjegoelementóworazgdzieleżydolnagranica,poktórej
przekroczeniustraciłbyonsens.Możnatwierdzić,żedostrzeżenieprawnonaturalnego
(ponadpozytywnego)źródłaobowiązywaniaprzynajmniejczęściprawjednostkiza-
bezpieczaludzkośćprzedpowrotemdobarbarzyństwa,któreniejednokrotniestawało
sięjejudziałemwprzeszłości,wcalenietakodległej.
Wliteraturzewyróżnianebywająinnejeszczekierunkiczyteższkołymyśleniaoprawachczłowieka.
Opróczomówionychwcześniejszkół,prawnonaturalnej(naturalschool)ideliberatywnej(delibera-
tiveschool),wskazujesięzwłaszczanaistnienieszkołyprotestu(protestschool)orazszkołydyskur-
sywnej(discourseschool).Szkołaprotestutraktujeprawaczłowiekajakozdobyczpolitycznąosób
iśrodowisknaznaczonychcierpieniemiwykluczeniem.Jestskłonnauznawać,żeprawatezostały
nietyleuzgodnione,ilewywalczone.Zdradzateżpewnąnieufnośćwobecnormprawnych,często
wyrażającychprawaczłowiekawsposóbniedoskonałyideformującychideał,którypowinnyrealizo-
wać.Natomiastszkoładyskursywna,nazywanatakżenihilistyczną(humanrightsnihilism),odrzuca
wszelkiespójnekoncepcjeprawczłowieka.Ichźródłaupatrujewjęzykuipraktykachkomunikacyj-
nych-prawaczłowiekatote,októrychmówisię,żesąprawamiczłowieka,toteżideatajestniczym
więcejjaktylkorozpowszechnionymsposobemformułowaniamyśliwdyskursieprawniczym(szerzej
zob.M.B.Dembour,Whatarehumanrights?Fourschoolsofthought[w:]HandbookofHumanRights,
red.T.Cushman,NewYork2014).
4.Generacjeprawczłowieka
Zróżnicowaniewewnętrznekataloguprawczłowiekadałoasumptdosformułowania
koncepcji,któraswegoczasustałasięprzedmiotemożywionejdebatywnauceoprawach
człowieka.Chodzimianowicieowyodrębnianiegeneracjiprawczłowieka.Autoremtej
myślijestfrancuskiprawnikczeskiegopochodzenia,KarelVašák(1929-2015),którypod
konieclat70.ubiegłegowiekuzaproponowałwyróżnienietrzechgrupprawczłowieka,
wnawiązaniudotrzechelementówhasłaRewolucjiFrancuskiej-wolności,równości
ibraterstwa.Klasyfikacjatanawiązujeteż,oczymbędziejeszczemowa(zob.nb149),
dopodziałuprzyjętegowprawiemiędzynarodowym.
1)Dopierwszejgeneracjiautorzaliczyłte,któreściślewiążąsięzwolnościąjed-
nostkiorazjejudziałemwżyciupublicznym,awięcwolnościosobisteipolitycz-
14
