Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
P.Szymaniec
Jednakżeuważasię,żeprzedewszystkimprawateodnosząsiędopłaszczyznydziecko
-państwo.Działaniapaństwawstosunkudodzieci-jaksiępodkreślawliteraturze-
opieraćsięmająnazasadachpełnejiskutecznejochronyichpraw,niedyskryminacji,
nadrzędnościichinteresów,atakżeprawnabytych1.Wtymmiejscuniesposóbnie
podjąćrozważańnatematfilozoficznychsporówdotyczącychprawczłowieka,choć
niewątpliwierzutująonetakżenakwestiępostrzeganiaprawdziecka.Dlategoteż-zda-
jącsobiewpełnisprawęzdokonywanegouproszczeniaiproblematycznościprzyjętych
etykiet-ograniczęsięjedyniedowskazaniadwóchtypówidealnychkoncepcjipraw
człowieka-liberalnejikomunitariańskiej.Jeślizatemprzyjmiemy-jakczynitona
przykładJohnRawls-bardziejliberalnąkoncepcjętychpraw,niewątpliwiedziecko
jakowolnyiautonomicznypodmiotznajdziesięwcentrumuwagi2,przyczymma
onobyćchronioneprzedwszystkimidziałaniami,któremogąnaruszaćtęautonomię-
zarównozestronypaństwa,jakiposzczególnychgrupspołecznych,wtymrodziny3.
Gdynatomiastoprzemysięnabardziejkomunitariańskimrozumieniuprawczłowieka,
naciskzostaniepołożonynaochronęprawidłowychrelacjidzieckazposzczególnymi
wspólnotami,wtymzwłaszczazrodziną.Takipunktwidzeniaprowadzidozaakcen-
towaniaroliwspólnotwkrystalizowaniusiętożsamościdzieckaipotrzebyochronytej
tożsamości4,podczasgdyujęcieliberalnewwiększymstopniuzwracaćbędzieuwagę
nasamodzielnośćdzieckawkształtowaniuswojejosobowości.Wprzypadkuwybra-
niakoncepcjiliberalnejmaksymalizowanajestochronaautonomiidzieckawzakresie
kształtowaniaswojegoświatopoglądu,acozatymidzie-takżewyborówreligijnych.
Natomiastkoncepcjakomunitariańskabędziekładłanacisknaprawarodzicówdode-
cydowania,jakiświatopoglądwpoićdziecku.
Dodaćjeszczetrzeba,żewybórokreślonegomodeluprawdzieckauwarunkowany
jestkulturowoistanowiefektwyboruspołecznego.Matozatemzwiązekzprzyjmowa-
1
A.Kwak,A.Mościskier,Rzeczywistośćprawdzieckawrodzinie,Warszawa2002,s.44-46.Wdawniejszej
polskiejliteraturze-sprzedroku1989-formułowanoniecoinnypogląd,wedługktóregodzieckojest
podmiotemprawa(nienegowanozatemjegoupodmiotowienia),leczjednocześnie:nKatalogprawdziecka
jestniczyminnymjakwzorcempotrzebdziecka,potrzeb,którepowinnybyćzaspokajaneprzezdorosłych
dladobradzieckaiwinteresiespołecznym”-M.Balcerek,Prawadziecka,Warszawa1986,s.26.Akcent
byłwięcpołożonynietylenaindywidualizmdziecka,ilenajednocześnieinteresspołeczny,który
traktowanojakonierozłączniesplecionyzjegodobrem.Literaturaztegookresu(videksiążkaMariana
Balcerka)raczejniedostrzegaproblemówzwiązanychzwychowaniemdzieciwokreślonejreligiiczy
danymświatopoglądzie.
2
Rawlspisze,żeinterwencjarodzicówwdecyzjedziecimusibyćuzasadnianawidocznymbłędemlub
brakiemrozsądkupostroniedziecka,atakżekierowaćniąmuszązasadysprawiedliwościoraznto,co
wiadomoostabilniejszychcelachipreferencjachdziecka”-J.Rawls,Teoriasprawiedliwości,przekład:
M.Panufnik,J.Pasek,A.Romaniuk,Warszawa1994,s.26.Zob.też:F.C.Power,A.M.R.Power,B.
LightBredemeir,D.LightSchields,Demokratycznaedukacjaiprawadzieci,[w:]S.Hart,C.PriceCohen,M.
FarrellErickson,M.Elekkøy(red.),Prawadzieciwedukacji,przekład:S.Pikiel,Gdańsk2006,s.101-122.
3
Takipunktwidzeniaautorzynastępującejpublikacji,gdypisząoafrmativefreedomsdzieci;zob.W.S.
Korr,B.J.Fallon,D.Brieland,UNConventionontheRightsoftheChild:ImplicationsforSocialWork
Education,nInternationalSocialWork”1994,vol.37,s.333-345.
4
Niewdającsięw-ważneskądinąd-niuanseiróżnicestanowisk,możnaogólniepowiedzieć,że
komunitarianie,krytykującliberalnąkoncepcjęwolności(alboteżto,cozatakąuważają),podkreślają,iż
towspólnotawpewiensposóbkonstytuujenja”iokreślajegotożsamość.Natemattegosporu-zob.np.W.
Kymlicka,Współczesnafilozofiapolityczna,przekład:A.Pawelec,wydanie2,Warszawa2009,s.273-281.
