Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
ArturŁawniczak,MałgorzataMasternak-Kubiak,ArturPreisner
ireligii.Wmiastachwieloetnicznych,wielokulturowych,niewątpliwieczęściejniż
gdzieindziej,wprocesieintegracjiwytwarzasięnowajakość.Tutajteżwprocesie
wielowiekowejintegracji,wtyglukulturowym,któregoobrazbardzotrudnodziśod-
tworzyć,powstałomiasto,któregomieszkańcywyjątkowosięznimidentyfikowali
4.
WśródmiastznajdującychsięnaterytoriumdzisiejszejRepublikiUkraińskiej,
Lwówzawszebył,obokKijowa,wyróżniającymsięośrodkiemkulturalno-
-naukowym
5.Niedziwizatem,żetowłaśniewLwimGrodzieJanKazimierzzałożył
w1661r.AkademięLwowskąipowierzyłjejprowadzeniejezuitom
6.Kasatazakonu
(1773r.)irozbioryzmieniłysytuacjępolityczną
7,alezpowoducywilizacyjnejdomi-
nacjiżywiołupolskiegow„ZawszeWiernymMieście”Polacynadawalitamtonżyciu
naukowemunawetwówczas,gdyRzeczpospolitaupadła
8.
DziejeUniwersytetuLwowskiegobyłyrównieburzliwe,jakdziejecałejziemikre-
sowej,wystawionejprzezwiekinaidącenaniąustawiczniezewschoduiodpołudnia
nawałnice,burzedziejowe,rozbijającesięomurytegomiasta,niedarmomającego
wswymherbielwa.Lwówtoprawdziweantemurale,Leopolissemperfidelis,jedyne
miastoNajjaśniejszejRzeczypospolitej,którezostałowyróżnionekrzyżemrycerskim
VirtutiMilitari.
MyślozałożeniuwyższejuczelninawschodnichziemiachRzeczypospolitejkiełko-
wałajużwcześniej,wostatnichdziesięcioleciachXVIwieku.Wiązałosiętozposzuki-
waniemnowegomodeluszkolnictwa,dostosowanegodopotrzebrozległegoterytorialnie
państwaigwarantującegooptymalnewarunkirozwojujegokultury.Eksponentemtych
dążeńbyłmłody,ekspansywnyidynamicznyzakonjezuitów,rywa-lizującyzAkademią
Krakowskąwwalceoprymatwsterowaniurozwojemcałejkulturynarodowej.Pierw-
szą,nieudanąpróbęjezuicipodjęliw1589r.nasynodziepiotrkowskim.Dosprawypo-
wróconodopieropoponaddwudziestulatach,wr.1611,aletymrazemchodziłojużnie
ojakieścondominiummiędzyzakonemaAkademiąKrakowską(jakwcześniej,gdy
dotyczyłotojedynieprzejęciadwóchwydziałów),leczostworzeniedrugiegowKoronie
uniwersytetu.
Ituzaczęłysięschody.BopozanaturalnymoporemKrakowaprzedpowstaniem
konkurencji,doszłodoparuinnychjeszczekonfliktów.Najbardziejwidocznybyłspór
olokalizacjęprzyszłejuczelni.Mnożyłysięprojekty,wymienianorozmaitemiejsca.
4Wystarczyprzypomniećniektórewypowiedzijegomieszkańców,jakchociażbylwowskiegoŻyda
OstapaOrtwina(właśc.OskarKatzellenenbogen,1873–1942,krytykliteracki,ale…ukończyłw1899r.
prawonaUniwersytecieLwowskim).
5„WgranicachRzeczypospolitejznajdowałysięośrodkioddawnaprzyciągająceartystów,uczonych
ipisarzy.SkupialisięonigłówniewKijowieiLwowie[…]”:W.Serczyk,HistoriaUkrainy,Wrocław–
–Warszawa–Kraków2001,s.87–88.
6PodobniebyłoweWrocławiu,gdziew1703r.cesarzLeopoldprzekształciłistniejącąjużkilkadziesiąt
latjezuickąszkołęwUniwersytet,naktórymwdalszymciąguprowadzilizajęcia„szermierzekontrrefor-
macji”.Takoincydencjatłumaczypodobieństwawarchitekturzeipewnymnastrojuduchowymmiędzy
wrocławskimilwowskimośrodkiemuniwersyteckim.
7Zmianataniemusiaławszakżeoznaczaćlikwidacjiistniejącychjużnaziemiachpolskichcentrówna-
ukowych:„NapoczątkuXXwiekugłówneośrodkipracynaukowejfunkcjonowały[…]natereniemiast
ostarychtradycjachuniwersyteckich:Krakowa,Warszawy,atakżeiLwowa”:B.Jaczewski,Nauka,[w:]
J.Tomicki(red.),PolskaOdrodzona1918–1939.Państwo–społeczeństwo–kultura,Warszawa1988,
s.468.
8„W1806r.185wykładówodbywałosięwjęzykupolskim,19porusku,14połacinie,atylko5po
niemiecku”:J.Janicki,NimajakLwów.KrótkiprzewodnikpoLwowie,Warszawa1990,s.169.
