Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kategoriaprawczłowiekawystępujerównieżnagruncieprawaeuropejskie-
go(wprostnagruncietraktatów)
41,wktóregoramach(przedwejściemwżycie
TraktatuzLizbony)określaneonebyłymianemprawzasadniczych
42,tudzieżpraw
podstawowych(fundamentalnych)
43.
Wzakresieprawfundamentalnychwyróżnićmożnakoncepcje:aksjolo-
giczną,formalną,strukturalnąorazwspólnotową
44.Wmyślkoncepcjiaksjologicz-
nejprawozyskujestatusfundamentalnego,gdyodnosisiędowartościszczególnie
istotnychiniezbędnychludzkości,cowynikazfaktuichimmamentnegozwiązkuz
człowiekiemorazuniwersalnegocharakteru.Prawateprzysługująwszystkimbez
względunaprzynależnośćpaństwowąisąniezbędnedlaindywidualnegorozwoju
jednostki,gwarantującjejgodnośćwspołeczeństwie.Fundamentalnycharakter
wynikawięcwtymprzypadkuzichznaczeniadlaczłowieka.Wkonsekwencji
uznanieprawazafundamentalneniejestuzależnioneodtreścinormyprawnej
sującejestpodejścieRothbardadoprawczłowieka,bowiemuważaon,żenieistniejąprawaczłowie-
ka,któreniesąjednocześnieprawamiwłasności,atakżeżeprawaczłowiekatracąswojąabsolutność
ijasność,jeżeliprzestajesięwykorzystywaćprawawłasnościjakostandard.Zob.H.-H.Hoppe,(w:)
M.N.Rothbard,Etykawolności,Warszawa2010,s.56-61.
41Art.2TUE(wersjaskonsolidowanaTraktatuoUniiEuropejskiej,Dz.Urz.UEz30marca2010r.,
C83/13)wskazuje,żejednązwartości,naktórychopierasięUnia,sąprawaczłowieka.
42Kategoriaprawzasadniczychnawiązywaładoochronyprawkonstytucyjnych,doczegoodniósłsię
ETS,ustalajączasadęiobowiązekochronywporządkuWEprawkonstytucyjnychwskazanych
wUstawieZasadniczejRFN(wyr.wsprawie26/69Stauderv.miastoUhlm);wsprawie11/70Inter-
nationaleHandelsgeselschaftETSwskazał,żeposzanowanieprawzasadniczychjestintegralnączę-
ściąogólnychzasadprawa,aichochronamusibyćzapewnionawramachWspólnoty.Zob.też:
J.Sozański,PrawaczłowiekawsystemachprawnychWspólnotiUniiEuropejskiej,Warszawa-
Poznań2008,s.34in.,którywskazuje,żeprawazasadniczesąnajbardziejelementarnyminormami
prawa,wynikającymizzasadzawartychwtraktatachzałożycielskich,prawiestanowionymipraktyce
konstytucyjnejpaństwczłonkowskichorazżekategoriaprawzasadniczych,zjednejstrony,jest
węższaodkategoriiprawczłowieka,gdyżniewszystkieprawaczłowiekamogąbyćdonichzaliczo-
ne,zdrugiejnatomiastjestszersza,ponieważzawierainnekategorieekonomiczneispołeczneoraz
jestzwiązanazogólnymizasadamiprawa.WewspólnejdeklaracjiRady,ParlamentuEuropejskiego
iKomisjiz5kwietnia1977r.(OJC1977,103/1)wskazano,żeWspólnotybędąprzestrzegały
izapewniąochronęprawzasadniczychwynikającychzewspólnejtradycjikonstytucyjnejpaństw
członkowskich.PojęciemprawzasadniczychposłużyłasięponadtoPreambułaJednolitegoAktu
Europejskiegoz1986r.ParlamentEuropejskiwdeklaracjiz1989r.wsprawieprawzasadniczych
(OJC1989,120/51)wprowadziłrozszerzającąwykładniętegopojęcia,zaliczającdoniego:prawa
wolnościowe,zasadydemokracji,podstawoweprawasocjalne,prawasądowe,zakazkaryśmierci
iprawodoochronyśrodowiska.Niemazamkniętegokataloguprawzasadniczych.Wdoktrynie
najczęściejwymieniasięwśródnich:prawowłasności,swobodędziałalnościgospodarczej,swobodę
wyboruiwykonywaniazawodu,prawodoposiadaniainformacjiiichochrony,prawodoprywatno-
ści,prawodoswobodywyznania,prawodoochronyprawnej,prawodorówności.
43Wliteraturzeodróżnianesąodprawzasadniczychjakopojęcienawiązującedoeuropejskiego
(RadyEuropy)systemuochronyprawczłowieka(J.Sozański,PrawaczłowiekawUniiEuropejskiej,
Warszawa-Poznań2011,s.34).
44
Szerzejnatematprawiwolnościfundamentalnych:P.Lokiec,Lesdroitsetleslibertés
fondamentaux:genèsed)unequalification,(w:),Droitsfondamentauxetdroitdutravail,red.idem,
Lyon-Caen2005;V.Champeil-Desplats,Lanotiondedroitfondamentaletledroitconstitutionnel
français,Dalloz1995.
28
