Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pojęcieiróżnerodzajeodpowiedzialnościrepresyjnej
51
sankcjonowaną,leczniesłusznegozpunktuwidzeniawartościchronionych
przezprawo28.
Wpierwotnymprawie,zwłaszczakryminalnym,niewymaganorzeczowego
związkupodmiotuzponoszeniemtychkonsekwencji,uzasadniająctegorodzaju
odpowiedzialnośćwreligii,moralnościalbozwyczaju29.Współcześnieniejest
warunkiemwystarczającymtylkoto,żepodmiot,którybyłsprawcązdarzenia,
przełamałnormęsankcjonowaną30.Wistociebowiemzazwyczajtrzebaczegoś
więcej.Odpowiedzialnośćzależybowiemodmożliwościzachowaniasięprzez
sprawcęzgodniezprawem.K.Buchaławskazuje,iżwszerokimznaczeniu
Hpodmiotemodpowiedzialnym”jestpodmiot,wobecktórego,zgodnieznor-
mamisankcjonującymiikompetencyjnymi,należyzastosowaćokreślonąnormę
sankcjonującą31.WznaczeniuwęższymHpodmiotemodpowiedzialnym”jesttaki
podmiot,którywyrządzaokreślonezłozrozmysłemizrozumieniemtego,że
to,coczyni,jestzłe.Tylkotakipodmiotjestodpowiedzialnyzawszystkieswoje
czyny(poczytalny)imożeponieśćkaręwgranicachintencjiswojegodziałania32.
Wtymprzykładowymujęciuwinamożewięcobciążaćtylkoczłowiekapoczytal-
negoitylkotakiemusprawcymożesięnależećkara.Takierozumienieterminu
odpowiedzialnośćniczegojednakostatecznieniewyjaśnia,bowiemprowadzido
pewnegozamętuzwiązanegozmieszaniemiutożsamianiemodpowiedzialności
zpoczytalnością33.
Zaprezentowanepowyżejrozważaniaprowadządowniosku,iżustalenie,czym
jestHodpowiedzialnośćprawna”,niejestbynajmniejzadaniemłatwym.Wypada
zgodzićsięzestanowiskiempodnoszonymwpiśmiennictwieprawniczym,iżwie-
lośćświatównormatywnychkreujewielośćmodeliodpowiedzialnościnagruncie
danegosystemuprawa34.Jesttowzasadziebardzopodobnywniosek,dojakiego
doszedł,jużprzeszło50lattemu,W
.Lang,którywskazywał,iżprzedmiotem
28A.Malec,Arytmetyka…,s.36–39;A.Malec,Opojęciu…,s.223–226.Por.teżŁ.J.Pikula,
H.Kaczmarczyk,K.Sielski(red.),Słusznośćwprawie.Teoriaipraktyka,Toruń2017,passim.
29B.Sygit,Historiaprawakryminalnego,Toruń2007,s.22–23.Znakomiciescharakteryzowałten
poglądJ.Makarewicz,Wstępdofilozofiiprawakarnegowoparciuopodstawyhistoryczno-rozwojowe,
Lublin2009,s.439(tłumaczenieK.JakubównapodstawieIwydaniaoEnfűhrungindiePhilosophiedes
StrafrechtsaufentwicklungsgsechichtlicherGrudnlage,Stuttgart1906),wedługktóregowpierwotnym
prawiewiodącązasadąjestcausacausaeestetiamcausacausati.Jeżelibowiemdasięudowodnić,
żebezokreślonegoczynusprawcyniewystąpiłbydanyskutek,tosprawcamusiponieśćkarę,nawet
gdyzwiązekprzyczynowyjestbardzoluźny,awinamacharakterobiektywny.
30K.Buchała,Prawo…,s.36.
31Ibidem,s.37.
32C.Znamierowski,Wina…,s.119–120.
33Ibidem,s.120.
34M.Rodzynkiewicz,Fenomenodpowiedzialnościwrefleksjifilozoficznejaprawnokarnezasady
odpowiedzialności,HPrzeglądPrawaKarnego”1997,nr16,s.25;L.Staniszewska,Administracyjne
karypieniężne.Studiumzzakresuprawaadministracyjnegoiprocesowego,Poznań2017,s.76.
