Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
MarekWąsowicz
mabyćzatemcałkowiciepoddanewładzypolitycznejipodobnieusługowąrolę
powinniodgrywaćprawnicy.CarloCostamagnawrozprawieIlgiudiceelalegge
z1939r.wodniesieniudoWłochpisał,żendzisiaj,podwpływemdoktrynypaństwa
totalitarnego,nietylkojestniedopuszczalne,bysędziabyłoddalonyoddziałania
władzypublicznej,ajeszczemniejmożnabydopuścić,bypozostawałobojętny
naostatecznyrezultat.Sędziawinienwspółdziałaćzostatecznymcelemwładzy
publicznej”42.WIIIRzeszywdrażanotenpostulatzcałąmocą.
PrzywódcyIIIRzeszymielizdecydowanienegatywnystosunekdoprawaido
prawników,aprzedewszystkimdokoncepcjipaństwaprawnego,wktórejupa-
trywaliniedopuszczalneograniczenieswobodnejwoliwodza.PodczasIZjazdu
PrawnikówNiemieckichw1933r.Hitlerwyraźniepowiedział,żeprawomarację
bytutylkowtedy,gdyrealizujemyślnarodowosocjalistyczną:nTotalnepaństwonie
ścierpijakiejkolwiekróżnicymiędzyprawemamoralnością.Wymiarsprawiedli-
wościmożeimusibyćniezawisływyłączniewramachobecnegoświatopoglądu”
43
.
Wyciąganostądwniosek,żeprawoimoralnośćnarodowosocjalistycznatojedno
itosamo,azatemżeklauzulegeneralnepowinnywypełniaćsięwyłącznietreścią
zasadnarodowegosocjalizmu44.WrezultaciepojęcieRechtsstaat,rozumianecoraz
częściejjakoochronainteresunarodowegozapomocąprawa,zastąpionokonstrukcją
Führerstaat,wramachktórej-jakmówiono-prawoiwolaFühreratojednoito
samo(DasRechtundderWilledesFührerssindeins).Oznaczałotooczywiście
odejścieodkoncepcjipodziałuwładzidemokratycznejkontrolinarodunadwładzą.
Ideawodzostwamiałabowiemcharakterwszechobejmujący:Führerbyłtwórcą
prawa,jegowykonawcąizarazemnajwyższymsędzią45.
Wszystkietezmianyprowadziłydowyeliminowaniapojęciaprawapodmioto-
wegochroniącegojednostkę.JakpisałErnstForsthoff,uczeńCarlaSchmitta,nin-
dywidualistycznyliberalizmniemożejużwięcejuchodzićwNiemczechzaprawo
podstawowe”46.Cowięcej,pojawiająsięteoriezanikaniaróżnicmiędzyprawem
prywatnymipublicznym47.Wszystkimtymzmianomtowarzyszyłprocesstopnio-
wegouzależnianiawymiarusprawiedliwościodwładzy.Chodziłobowiemoto,
byprawobyłointerpretowaneiwykonywanezgodnieznarodowosocjalistycznym
światopoglądem.Postulowanozatemcorazściślejszezwiązaniedziów(azczasem
42
Cyt.za:M.Zmierczak,op.cit.,s.213.
43
nDeutscheRichterzeitung”1933,s.278.
44
Takpisałm.in.CarlSchmitt,NeueLeitsätzefürdieRechtspraxis,nJuristischeWochenschrift”
1933,s.2794.
45
IdeęwodzawyłożyłCarlSchmittwtekściez1934r.DerFührerschütztdasRecht,por.H.Olszewski,
M.Zmierczak,op.cit.,s.45;nawiasemmówiąc,Hitlerwielokrotniedomagałsięzmianprawomocnych
wyroków,któreuważałzazbytłagodne,wspominaotymFranciszekRyszka,Państwostanuwyjątkowego.
RzeczosystemiepaństwaiprawaTrzeciejRzeszy,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,Wrocław1985,
s.376-377.
46
E.Forsthoff,DertotaleStaat,HanseatischeVerlagsanstalt,Hamburg1933,s.33.
47
Więcejotympor.K.Jonca,KoncepcjenarodowosocjalistycznegoprawawIIIRzeszy,w:Studia
nadfaszyzmemizbrodniamihitlerowskimi,t.3:Faszyzm-teoriaipraktykawEuropie(1922-1945),
WydawnictwoUniwersytetuWrocławskiego,Wrocław1977,s.87-90.