Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
29
zróżnicowanegostanowoiterytorialnie,byłnajwyższąformąetnarchiiwpaństwie
osmańskim
45.
PozycjaCerkwijakonajważniejszejspołecznej,narodowejipolitycznejin-
stytucjiwpaństwietureckim,atakżesamychetnarchów–jednocześniereligij-
nychipolitycznychzwierzchnikównarodu,jakwiadomo,umocnisięzwłaszcza
porestauracjipatriarchatuwPeciw1557roku.Odnowionyzasprawąwezyra
MehmedaPaszySokoloviciaijegobrata–patriarchyMakarijaSokolovicia,
PatriarchatSerbskirozciągnieswąformalnąjurysdykcjędalekonaobszaryna
północodBudyinapołudnieażpomonasterRylski,wrzeczywistościjednak
nawszystkieterenyzamieszkałeprzezSerbów.Uzyskanadlapatriarchatuauto-
nomiaorazwładzazwierzchnikówKościołaserbskiego–choćzagwarantowana
beratamisułtana–okupionajednakbędziekoniecznościąwspółpracyzlokal-
nymiwładzamitureckimi,cowpewnejmierzeukształtujeprzekonanieodwu-
znacznejpostawieKościoławtymokresie.Trudnojednakzgodzićsięzopinią
MiodragaPopovicia,którytwierdzi,iżpodejmowanewsłużbieobronywiary
inarodudziałaniazwierzchnikówCerkwiznaczącowykraczałypozakonieczne
tylkoformywspółpracyzTurkami,dziękiczemuzresztą–uzasadniabadacz–
„Patriarchatcieszyćsięmógłbardzoszerokąautonomiąreligijnąikulturową”,
a„utyskiwaniamnichówiichapokaliptycznaretorykawskazującanadrama-
tycznąsytuacjęmieszkańcówpodbitejSerbii,jestprzesadą”
46.Istotnie,wwieku
XVIiXVIIudałosięwznieśćkilkamonasterów(Hopovo–1576;Piva–1586)
–jakprzypominaPopović–„nieustępującychokazałościąipięknemfresków
zadužbinom(fundacjom)Nemanjiciów”,niewydajesiętojednakargumentem
wystarczającym.NiemateżracjiPopović,twierdząc,iż:
PrzyłączeniesięSerbówdowojskaustriackichwwojniew1690rokuniebyło
skutkiemdotychczasowegoprześladowaniaCerkwi,aleświadectwemjejrelatywnej
niezależności,zktórejzrodziłasiępotrzebapełnejwolnościichęćdołączeniadoświata
chrześcijańskiego
47,
dodajmy–zwłaszczagdyprzywołamyświadectwaprześladowańchrześcijan
wwiekuXVIiXVII
48.Jednakwtezieinnegobadacza–historykaMiroslava
Jovanovicia,którastanowipropozycjępotraktowaniaimperiumtureckiegojako
państwanaroduserbskiegoitymsamymodrzuceniaustalonegojużwhistorio-
grafiipogląduo„tureckiejokupacjiSerbii”,czyteż„niewolitureckiej”,także
(podobniejakuPopovicia)dostrzegamyprzekonanieodalekoposuniętejauto-
nomiiżyciaspołecznegoireligijnegoprawosławnychSerbów
49.Mogłobysię
wydawaćdobrzejużprzezbadaczyrozpoznanaiopracowanaproblematyka
45Ibidem,s.75.Por.takżeIstorijasrpskognaroda,t.II,knj.3,s55–56orazinneopiniebada-
czyM.Jovanović,Jezikidruštvenaistorija,Beograd2002,s.67.
46M.Popović,Vidovdan…,s.56.
47Ibidem.
48Por.Prot.B.J.Jokanović,Krstom,peromimaćem.Sveštenstvouslužbisvomnarodu,Cetinje
1999,s.16–25orazAzbućnikSrpskePravoslavneCrkvepoRadoslavuGrujiću,red.S.Mileusnić,
Beograd1993,s.198–199.
49M.Jovanović,op.cit.,s.13.
