Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
31
kosowskim”–uaktualnianieiożywianieterminologiiorazobyczaju(trwałość
takichkategoriijakčeta,družina,pobratymstwo)
53.
Przydalekoposuniętejogólnejstagnacjikulturowejzinteresującegonastu
punktuwidzeniakwestiąnajważniejsząjestjednaksukcesywniepostępujący
wśródSerbówtureckichprocesarchaizacji,poganizacjiczydechrystianizacji–
jeślitaknazwaćmożnapowrótdostarej,pogańskiejwiaryprzodków,nigdydo
końcaniewykorzenionejwspołecznościserbskiej.NadszarpnięciepoIiIIWę-
drówceichwięzizetnarchamiicorazmniejszyzasięgoddziaływaniaspaupery-
zowanegoiwalczącegooprzetrwanieduchowieństwanalud–zwłaszczazaśna
autonomiczneśrodowiskaplemienno-patriarchalne(gdzienawetzaczasów
feudałówzachowałysięreliktydawnychkultów)–spowoduje,żeprocespo-
wrotudoarchaicznychobrzędówkultowychistarychpogańskichkultówsprzed
chrystianizacyjnejmisjiśw.Savyprzybierzedramatycznycharakter,osiągając
sweapogeumwwiekuXVIII.Osiągniętywcześniejkompromispomiędzy„sta-
rą”i„nową”(chrześcijańską)wiarąokażesięwtakiejsytuacjinietrwały–
wobrębieowego„pogańsko-chrześcijańskiegomodelu”dojdziedowyraźnego
przesunięciaakcentównakorzyść–odpowiadającychpoziomowiibliższych
mentalnieśrodowiskomplemiennym–elementówpogańskich.
SrpskiRječnikVukaKaradžiciaz1818rokupotwierdza,żeSerbowieturec-
cy(awięcznakomitawiększośćnaroduserbskiego)wyraźnieoddalilisięod
prawdziwegochrześcijaństwa.JaktwierdziPopović–„choćformalnieokazy-
waliszacunekdlacerkwiimonasterów,ichświadomośćpozostawałapodwła-
dząstarychobyczajów,nawetwówczas,gdyzinercjizachowywalijakieśchrze-
ścijańskieobrzędy”
54.Napotwierdzenietejtezybadaczprzywołujeszeregprzy-
kładów,pochodzącychzeSłownika,awskazującychnagłębokozakorzenioną
wiaręwczarownice,wampiry,rusałki,smoki,złesiły,pogańskikultprzodków
orazobchodzeniechrześcijańskichświąt(BożeNarodzenieiDjurdjevdan)pod
znakiemstarychkultów,podobniezresztąjakświątchrześcijańskichpatronów
rodziny–wrzeczywistościstanowiącychwówczasjedyniesubstytutkultudo-
mowegoidola,przodka-opiekuna(slavytylkoformalnienosiłyimionaświętych
chrześcijańskich).
WedługSłownikaSerbowiemodlilisiędoZwierzchniego/NajwyższegoBoga,Boga
Wielkiego,alewspominalitakżeZłegoBoga.Obrzędyreligijneodprawianebyły
najczęściejwdomach,aleteżnapolachinamiejscach„zdawiendawnaświętych”,
rzadkowcerkwiach.Popi,częstobezpośredniozaangażowaniwwalkę,małopodobni
bylidoprawosławnychduchownych
55.
Podobneopinieznajdujemytakżewinnychopracowaniach.
Nieliczneserbskieduchowieństwowparafiachbyłoniezwyklebiedne.Wielebyło
wsi,wktórychprzezdwadzieściaiwięcejlatludzieniewidzielipopa;żyliwięciumierali
53L.Miodyński,Utopiaortodoksjiamitwspólnotywkulturzeserbskiej(w:)Utopiawjęzy-
kach,literaturachikulturachSłowian,t.IIpodred.B.Czapik-Lityńskiej,Katowice1997,s.140,
144–145.
54M.Popović,op.cit.,s.108.
55Ibidem,s.109.
