Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
jakniechrześcijanie,bezjakichkolwiekobrzędów.Duchowniżyliiubieralisięjak
wieśniacy(…)oraliziemię,wykonywaliwszystkieprace(…)nawiększeświętaludność
dawałaimmałedatki,boprzymieraligłodem(…)Podróżnicyzapisaliteż,iżwidzieli
bosychimizernieodzianychpopównapogrzebachiprzyinnychobrzędach(…)To
oczywiste,żecinasiduchowniniemoglibyćdostateczniewykształceni,podobniejak
mnisiwtymczasie–umieliniecoczytaćipisać…Każdyserbskidom,zwłaszcza
wzapadłychdziurach,gdzieżycietoczyłosięwedługprawzadrugi,stawałsięmałą
świątynią.Zwierzchnikzadrugibyłzatemswegorodzajudomowymkapłanem,który,co
prawda,nieznałnawetOjczenasz,alewygłaszałkrótkiemodlitwywimieniuludu(…)
domowemodlitwyodbywałysięteżprzedikonąświętego–patronadomu,wtedyteż
wielecerkiewnychobrzędówprzeniesionychzostałododomów(…)Jeśligdzieś
przypadkiemdotarłdotakichzapadłychwsiduchowny,uznawanybyłzaposłańcaod
Boga…
56
Tam,gdzieniebyłoduchownych,animonasterów,gospodarzdomuodgrywałrolę
domowegopopa(wdzieńzaduszny,świętodomowegopatrona(krsnaslava)…)Dlatego
dlaSerbówkrsnaslava–świętorodzinnematakieznaczenie–wpewnychmomentach
slavazastępowałanaszemuludowiniemalcałeżycieduchoweicerkiewne.Kościelna
religijnośćwwielumiejscachzniknęła,pozostałajedynieslava
57.
Jakinformujądokumentyzepoki,jeszczepodkoniecXVIIIwiekupopi
wbelgradzkimpaszałykunosilizwykłeubrania
58,wCzarnejGórzenatomiast
rzadkomielibrody,zatozawszenosiliprzysobiebroń.Nielepiejteżwyglądała
sytuacjawinnychzakątkachtureckiejSerbiiuschyłkuwieku
59.Mówiącoza-
sadniczychróżnicachpomiędzyduchowieństwemnaobszarzeSerbiitureckiej
iMetropoliiKarłowickiej,Popovićstawiazaprzykładdwóchnajbardziejzna-
nychduchownychprotę(protopopa)MatijęNenadoviciaorazbiskupaStefana
Stratimirovicia(przykładmógłbytustanowićtakżewykształconybiskupipoeta
LukijanMušicki).Świadectwacudzoziemcówpodróżującychpoaustriackiej
częściSerbiimówiąotym,żetakżenatychobszarachduchowni,którzydotarli
tu„zTurcji”niemoglidostosowaćsiędo„rygoruprawzakazującychnoszenie
broniduchownym”.Opróbach„schrystianizowaniazdziczałych,nieokrzesa-
nychpograniczników”docierającychnaterenydzisiejszejVojvodinywspomina
wswychkazaniachGavriloStefanovićVenclović
60.Prowadzonaprzezducho-
wieństwowalkaprzeciwkomocnozakorzenionymwświadomościtejgrupy
społecznejzwyczajomikultompogańskim(m.in.bogaDavora),stanowićbę-
dziezadaniekolejnychbiskupówMetropoliiKarłowickiej(zwłaszczabpaStra-
timirovicia),atakżewładziwykształconychpisarzy(Obradović,Muškatirović,
Mušicki–któryponoćwzdragałsięnawetnasamąmyśl,żemusisłuchaćludo-
56R.M.Grujić,PravoslavnaSrpskaCrkva,s.76–77.Por.także:AzbućnikSrpskePravoslavne
Crkve…,s.199.
57R.V.Popović,SrpskaCrkvauistoriji,Beograd2002(wyd.III),s.51.
58Por.N.Konstandinović,BeogradskiPašaluk(severnaSrbijapodTurcima).Teritorija,sta-
novništvo,proizvodnesnage,Beograd1970,s.63.
59R.M.Grujić,op.cit.,s.78.
60M.Popović,op.cit.,s.110.
