Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
duchowymkształtującakosowskąorientacjęSerbów(przymierzekosowskie),
mitpoczątkuorazmitwielkościpaństwapodpanowaniemcara
22Dušana(król
Serbii1331–1346,od1346–1355carSerbówiGreków).Oczywiściewszystkich
elementówniesposóbtuwymienić–jednepretendujądoogarnięciacałości
dziejów,inneodnosząsiędostałychmechanizmówsprawczych,lokalizowa-
nychbądźtowsferzeświadomościspołecznej,bądźwsferzeserbskiejpsychiki
narodowej(choćwydajesię,iżwświadomościpotocznejistniejąoneniejako
„oboksiebie”,tworzącswoistą„mozaikęświadomościową”).Wydobywane
zgłębokichpokładówwyobraźnizbiorowejiodczytywanenajczęściejzgodnie
zichustaloną–skodyfikowanąnaprzełomieXVIIIiXIXwieku–mityczno-
-sakralnąwersją,elementyte,konstytutywnezarazemdladwóchpodstawo-
wych,wzajemniedopełniającychsięrodzimychtradita:cerkiewnejorazludo-
wej,nietylkodobitniepotwierdzaćmiałyciągłośćpomiędzyprzeszłością
ateraźniejszością,alenierzadkotakżeimplikowałyodczytywanieprzeszłości
jakowyłącznegoźródłateraźniejszości.Neoromantycznawswejistocie
anamnezaprzeszłości,zjakąmamydoczynieniawostatnichkilkunastulatach
(zwłaszczazłotegowiekuśredniowiecznegopaństwaserbskiegoizwiązanej
znim„tradycjistradycjonalizowanej”
23),oraztowarzyszącatejanamnezieod-
nowareligijna–choćwznacznejmierzeinspirowanesytuacjąpolityczną–bez
wątpieniawpisywałysięjednaktakżewbardziejogólne,charakterystycznedla
całegoobszarubyłychpaństwdemokracjiludowej,procesyzwiązanezrekon-
strukcjąpamięcireligijnejwwymiarzeafirmacjietnicznej.
Zastanawiającsięnadserbską„specyfiką”omawianychtuproblemów,od-
powiedziećmusimynakilkapodstawowychpytańdotyczącychwspółczesnego
powrotudotradycjiświętosawskiej,przedewszystkimjednaknapytanie:jak
bardzotrwałymelementemkonstytuującymtradycjęrodzimąokazałsięnurt
związanyzprawosławiemiCerkwią,azatem–jakdziśrozumianajestświęto-
sawskapamięćkulturowa,aleteżsamoświętosawie.
Jakwiadomo,kulturaserbskaniezawszewciąguswychdziejówwykazy-
wałamocneduchoweprzywiązaniedoprzechowywanych–głównieprzezCer-
kiew–wartości.ZapoczątkowanywwiekuXVIIInafalibarokowegohistory-
zmu,laicyzacjiidespirytualizacji–brzemiennywskutkiprocesniszczeniasfery
sacrum,będącywynikiemsztucznejsakralizacjihistoriidlacelówpolitycznych,
pogłębisięwkolejnymstuleciu,zwłaszczajednakpoIIwojnieświatowej,
wokresietitoizmu.Jakkolwiekprocestenniebędzieoznaczałautomatycznego,
całkowitegounicestwieniakilkuwiekowychetosówistrukturmentalnych
wsferze„zbiorowejpodświadomości”kultury,jednakpośredniodoprowadzido
odrzuceniatradycjizwiązanejzprawosławiemizanegowaniadotychczasowej
roliCerkwi.Próbyprzywróceniarównowagi–pogodzeniawłaściwejsferysa-
crumzesferązjawiskipostacisztucznieusakralizowanychdlacelówwyłącznie
politycznych–okażąsię,niestety,mimowysiłkówCerkwi,chybione.
22Posługujemysiętu(iwcałejksiążce)oryginalną,serbskąwersjątytułu„cesarza”.
23Terminemposługujęsięza:D.Hervieu-Léger,op.cit.,s.126.
