Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Ryshistorycznykompetencjiustrojowych...
IgnacyMościckirozpoczynałprezydenturęwzracjonalizowanymparlamentarno-gabi-
netowymsystemierządów,którydawałpodstawyustrojowedlatrwalszegoniżdotychczas
istnieniarząduiaktywniejszejroliprezydentawpolitycewewnętrznej,przyzałożeniu,
żewłonieegzekutywyniedojdziedokohabitacji.Jednakżestosunkipolitycznewpaństwie,
wtymszczególnieprzejęcieodmaja1926rokusterurządówprzezśrodowiskoskupionewokół
J.Piłsudskiego,stosunkowoszybkowykluczyłytakimodelfunkcjonowaniasystemurządów.
Piłsudczycynieposiadaliwparlamenciewiększościgłosów.Sammarszałeknieuważałtego
zaistotnyproblem.Wmaju1926rokumówiłdoczłonkówZgromadzeniaNarodowego:DNiech
prezydenttworzyrząd,alebeznaciskupartii.TojestjegoprawoD
84
.Wtymkierunkustopniowo
szłapraktykapolityczna.traciłanaznaczeniurelewantnośćposzczególnychpartiiwSejmie,
ustawałyprzetargidotycząceosobypremieraipodziałutekministerialnych.Sanacjautrzymy-
wałasterrządudziękiwydatnejpomocyprezydenta,któryodraczałsesjeSejmuzarazpoich
zwołaniu,apoupływieokresuodroczenia,sesjezamykał
85
.Czyniłtakgłówniewobecsesji
nadzwyczajnych,zwoływanychnażądanieposłów
86
.Jeśliposiedzeniasięodbywałyiefektem
obradbyłouchwaleniewobecRadyMinistrówwotumnieufności,Mościckipowoływałnowy
rządwniemalidentycznymskładzie.Wczasieswejpierwszejkadencjiuczyniłtakdziesięcio-
krotnie
87
.Tegotypuorganizacyjnychikompetencyjnychobostrzeństosowanowobecparla-
mentuwięcej,cozniekształcałosystemrządówioddalałoodnakreślonegoformalniemodelu.
Następnymposunięciemprezydenta,wpisującymsięwprzedstawionypowyżejukładpoli-
tyczny,byłowydanie6sierpnia1926rokudekretuosprawowaniudowództwanadsiłamizbroj-
nymiioustanowieniuGeneralnegoInspektoraSiłZbrojnych
88
.Polityczniebyłotomożliwedzięki
wejściuwżycienowelisierpniowejorazustawyprzyznającejprezydentowipełnomocnictwa
wsprawierozporządzeńzmocąustawy.IgnacyMościckiwydałbowiemniezwłocznienawniosek
RadyMinistrówrozporządzeniedotyczącewykonywaniaprzezprezydentakonstytucyjnejfunkcji
najwyższegozwierzchnictwasiłzbrojnychpaństwa,któreokreślałokonkretnąkompetencję
prezydentawtymzakresie
89
.Faktyczniestanowiłoprawnoustrojowąpodstawędlawydawania
wmateriiobejmującejzwierzchnictwonadsiłamizbrojnymidekretówzmocąustawy,kontr-
asygnowanychprzezministrasprawwojskowych.Wtensposóbrealizowanokolejnyelement
programupolitycznegoJ.Piłsudskiego,pomijającprzytymparlament,którynajprawdopodobniej
84
T.Nałęcz,JózefPiłsudskiaparlament,DWiadomościHistoryczneD1983,nr4,s.295.
85
M.Pietrzak,Parlamentwsystemieł,opocito,s.90.
86
Ibidem.
87
Zapowołanezzastosowaniemtejmetodymożnageneralnieuznać,pomimopewnychzmianpersonal-
nych,jakiewnichmiałymiejsce,wszystkiegabinetypowołaneprzezprezydentaMościckiegopoupadku
pierwszegosanacyjnegorząduKazimierzaBartlawewrześniu1926roku.
88
Dz.U.RP1926,nr79,poz.445.
89
A.Leśniewski,KulisypewnegodekretuoZdziejówestablishmentuIIRzeczypospolitej,DZeszytyHisto-
ryczneD2002,nr140,s.223.
31
