Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
SystempolitycznyPolski1944–1989:ustrój,politykawewnętrznaizewnętrzna
Wstęp
ne,czywiększośćludziodczuwapotrzebęprawowitościwładzy.Wydaje
sięjednakwysoceprawdopodobne,żesystempolitycznypostrzeganyjako
nielegitymowanymaznacznetrudnościwosiąganiuswoichcelów.
Legitymacjasystemupolitycznegojestistotnymelementemintegra-
cjiitymsamymstabilizacjiibezpieczeństwapaństwa.5Posiadanielegi-
tymacjijestniezwyklenobilitujące.Nawetfaktdelegitymizacjimożebyć
interpretowanykorzystniedlawładzy,któratenatrybutposiadaławcze-
śniej.Legitymacjasprzyjatrwałościporządkuspołecznego,integracjioby-
watelizrządzącymi,szczególniewtedykiedynastąpiwyczerpanieinnych
jejźródeł.Powodujezmniejszeniematerialnychnakładówzwiązanychze
sprawowaniemwładzybezkoniecznościutrzymywanianadmiernegoapa-
ratuprzymusu.Umożliwiaskuteczneoperowanieśrodkamisprawowania
władzy,niewymagajączastosowaniaprzymusu.Rozszerzazakresrealnej
władzy,umożliwiającoddziaływaniewnowychdziedzinachżyciaspołecz-
nego.Zwiększapewnośćrealizacjicelówwładzy,jejsiłęiefektywnośćpo-
przezzwiększenieposłuchuiprawdopodobieństwatreścipoleceń.
KwestialegitymacjisystemupolitycznegowPolscewlatach1944–1989
ijejźródełjestproblememnurtującymnietylkopolitologów,historyków
czysocjologów.Podstawowymzagadnieniemstawianymwzwiązkuzpro-
blematykąlegitymizacjiwPolsceLudowejjestpytanie,czysystempoli-
tycznywogóleposiadałlegitymację,czyteżwystępowałytutajcykliczne
kryzysylegitymacjiwładzy.
Podobniejakwprzypadkubadaniainnychsystemówkomunistycznychwie-
luteoretykówoorientacjiliberalno-demokratycznejuważa,żebrakwpowojen-
nejrzeczywistościpolskiejprocedurtypowychdlapluralistycznejdemokracji
parlamentarnejwykluczalegitymacjęsystemupolitycznego.Braklubfikcyj-
nośćlegitymacjiwyborczej(wolnychwyborów),podziałuwładz,konkurencyjno-
ściwsystemiewielopartyjnymiinnychproceduriinstytucjidemokratycznych
wskazywał,zdaniemsowietologów,nanieprzydatnośćperspektywylegitymiza-
cyjnejwanalizierównieżpolskiegosystemupolitycznego.
Zwracanouwagęnaegzogenicznągenezęustroju(awięcuzurpatorski
charakterwładzy),atakżenasprzecznościpomiędzytradycyjnąpolskąkul-
turąpolitycznąawartościamipreferowanymiprzezelitykomunistyczne.6
nprawowitość”czynautorytetwładzy”,nillegitymacja”(nieprawomocność).Zob.szerzej:
W.Sokół,dz.cyt.,s.15–16.
5Źródłosłówterminunlegitymizacja”(ang.–legitimacy,legitimisation,legitimisa-
tionofauthority,legitimisationofthepower,franc.-legitime,ros.-legitimnost)pocho-
dzibądźodłacińskiegosłowalegitimus,czylizgodnyzprawem(lex–prawo)lubsłowa
wywodzącegosięzłacinyśredniowiecznej,legitimo.
6M.in.utrzymująctezęobrakulegitymacjiwPolsce,W.P.Averypodkreślał,żetra-
dycyjnepolskiewartościnarodowejakzasadycywilizacjiłacińskiejiuznaniedlaszcze-
