Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RadosławRybkowski,UniwersytetJagielloński,Kraków
Komupotrzebnesąpaństwaupadłe?
Rozpadblokuradzieckiegopo1989rokudoprowadziłdoradykalnychzmiangeo-
politycznych,wznacznejmierzenieprzewidywanychprzezpolitologówiprak-
tykówzajmującychsięrelacjamipomiędzydwomasupermocarstwami:Stanami
ZjednoczonymiiZwiązkiemRadzieckim.Czasyzimnejwojnyprzebiegałypod
znakiemrywalizacjipomiędzytymikrajami,realizowanejzapomocąśrodków
politycznych,ekonomicznychimilitarnych.Rozszerzaniestrefywpływów,pozy-
skiwaniesojusznikóworazosłabianiepotęgiprzeciwnikamotywowałypodstawo-
wąaktywnośćwsferzegeopolityki.Wobliczustarciadwóchmocarstwsytuacja
państw,któreobecniemoglibyśmyokreślićjakoupadłe,stawałasięistotnatyl-
kowtedy,gdyoddziaływałanawzajemnestosunkiUSAiZSRR.Słabośćtakich
państwniebyłajednakpostrzeganajakozagrożenieisamawsobieniestanowiła
przedmiotuwiększegozainteresowania1.
Jednaknawetwczasiezimnowojennejkonfrontacjiiwspółzawodnictwa
podejściedogeopolitykiuległoznaczącemuprzekształceniuwporównaniudo
wcześniejszychdekad.JohnAgnewsugeruje,żedowybuchudrugiejwojnyświa-
towejmożnawyróżnićdwiezasadniczefazygeopolityki:cywilizacyjną(dominu-
jącąwlatach1815-1875)oraznaturalizacyjnąlubteżnacjonalistyczną(charakte-
rystycznądlaokresu1875-1945).Wfaziecywilizacyjnejgeopolitykaprzebiegała
podznakiemwielostronnejdominacjieuropejskiej.Wprawdziewposzczególnych
państwachnarodowychrodziłosięprzekonanie,żetowłaśnieonestałysięuoso-
bieniemnajlepszejwizjiEuropy,aleodwoływanosiędomniejlubbardziejzmito-
logizowanychwspólnychkorzeni,sięgającychczasówgrecko-rzymskich.Relacje
pomiędzymetropoliąaperyferiami,koloniamistanowiłyoistociedziewiętnasto-
wiecznegopodejściadoświatowejpolityki.Panowałopowszechneprzekonanie,
żecywilizacjeznajdującesięnainnychkontynentach(naprzykładindyjskaczy
chińska)mogłymiećswojąwspaniałąhistorię,alezostałaonaprzyćmionaprzez
osiągnięciaEuropy.WtakiejsytuacjipodstawowymzadaniemEuropejczyków
stawałosięniesieniecywilizacyjnegoporządkuwinnerejonyświata.Poszerzanie
1TeFailedStatesIndex,„ForeignPolicy”2005,vol.149(lipiec,sierpień),s.57.
