Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Komupotrzebnesąpaństwaupadłe?
15
kontrolipolityczno-militarnejważniejszeokazywałosięrozciągnięcienadanym
obszarzestrefywpływów.Tozkoleiprowadziłodorosnącegoznaczeniaelemen-
tówocharakterzekulturowym.Geopolitykazimnowojennazamieniłasięwięc
wistociew„ideepolitycznewdziałaniu”
,zmieniającepostrzeganieświatapodzie-
lonegonawrogówisojusznikóworazpozostałekraje,któremogłystaćsięalbo
jednymi,albodrugimi4.
RozpadZwiązkuRadzieckiegoicałegoblokusowieckiegostanowiłprzełomo-
wymomentwkształtowaniugeopolityki,booznaczałodejścieoddwubiegunowe-
goukładusił.Wciąguostatnichdwóchdekadzaszłytrzyzasadniczeprzemiany.
Napoczątkulatdziewięćdziesiątychpozostałajednaprawdziwapotęga,określana
takżejakohiperpotęga-StanyZjednoczone.Wydawałosię,żepaństwotobę-
dziewstanienarzucićinnymswojewarunkiglobalnegoporządku,tworząckoń-
cemXXwiekuPaxAmerican,podobniejakImperiumRzymskiemogłonarzucić
wbasenieMorzaŚródziemnegoPaxRomana.Porażkaamerykańskiejinterwencji
wSomaliidowiodłajednak,żechoćUSAmogąbyćuznawanezahiperpotęgę,
toniesąwstanienarzucićinnymswojejwizjiświatowegoładu5.Niemożliwość
pełnieniaprzezStanyZjednoczonefunkcji„światowegopolicjanta”sprawia,że
ciąglemogąpojawiaćsięnowekonfikty.Zasadniczojednakniedotycząonepo-
tęg,ponieważnawetwtedy,gdysąonezaangażowanewkonfikty,niestająsię
ichstronami.Corazwiększeotwarciegranic,rozumianejakoswobodaprzepływu
towarówiludzi,prowadzidocorazwyraźniejszejglobalizacji,zjejpozytywnymi
inegatywnymiskutkami.Jednąztakichniekorzystnychzmianjestmniejszakon-
trolanadtymprzepływem,coułatwiaprowadzeniedziałalnościterrorystycznej6.
Zmienionarzeczywistośćgeopolitycznadoprowadziłarównieżdowzrostu
znaczeniakonfiktówocharakterzeasymetrycznym.Jednobiegunowośćnieozna-
czatubowiemułatwieniawurzeczywistnianiuprzezStanyZjednoczonewizji
światowejpolitykiiładuopartegonaswobodziehandlu(zwłaszczazeStanami
Zjednoczonymi)orazposzanowaniudlademokratycznegoporządku.Brakdru-
giegobieguna,wyraźnegowrogaonieakceptowanych,aleprzewidywalnychza-
mierzeniachsprawił,żepaństwaniestabilne,nieprzewidywalne-państwaupad-
łe-weszłynaarenęmiędzynarodowązsiłą,którątrudnobyłobyimprzypisać.
WopracowaniuTeFailedStatesIndexz2008rokuredakcja„ForeignPolicy”
stwierdziła,żeanalizasytuacjipaństwupadłychstałasiękluczowymzagadnie-
niemwewspółczesnychstosunkachmiędzynarodowych.Sugerujesięrównież,że
zwłaszczawczasiekryzysuekonomicznegosłabośćtegorodzajupaństwmoże
wjeszczebardziejnegatywnysposóbwpływaćnastabilnośćświata7.
4P.Freidrich,Language,Ideology,andPoliticalEconomy,„AmericanAnthropologist”1989,
vol.91,s.295-312.
5S.B.Cohen,Geopolitics...,op.cit.,s.86-87.
6Ibidem,s.88-89.
7TeFailedStatesIndex,„ForeignPolicy”2008,vol.167(lipiec,sierpień),s.66;S.Mallaby,Te
ReluctantImperialist.Terrorism,FailedStates,andtheCaseforAmericanEmpire,„ForeignAfairs”
2002(marzec,kwiecień),s.6.
