Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
ProblemwolnościikoniecznościwfilozofiiNietzschego…
wolączłowieka”62,wskazującprzytym,żeprzynajmniejpojęciowyopistego,
comistycyrozumieliintuicyjnie,prowadzidoparadoksów.Pieniążekzkolei
pyta,wkontekściemyśliSchopenhauera,omożliwośćprzejściaoduniwersal-
nejwolidowoliindywidualnej,awięcorozpadjednościnazróżnicowanąwie-
lość.Zauważaprzytym,żerozszczepienieizróżnicowanieuniwersalnejwoli
musisiędokonaćjużwniejsamej,przedjejprzejściemwwielość,cowskazuje
naistotnetrudności,jednakchodzimuoSchopenhaueraijegorozumienie
charakteruintelligibilnegojakopodstawycharakteruempirycznego63.Uwaga
Pieniążkanaprowadzanasnainnyaspekttejtrudności,amianowicie:jakto
siędzieje,żewszechwola,któraniemażadnejpodstawyiżadnejświadomości,
niejakosamasobietworzytępodstawęipoprzezniąsięprzejawia(zniebytu
przechodziwbyt)?Mistyka,jakwidzimy,niezawszetłumaczywsposóbjasny
to,codlaniejsamejjestoczywiste,pozostawiającnaszbrakiemrozstrzygnięć
nagruncieteoretycznymodnośnietego,jakpogodzićindywidualneuja”zuni-
wersalnąwszechwolą,zacobyćmożenienależyjejwinić,bosamaprzyznaje,
żekluczemdozrozumieniapodniesionychprzezniąkwestiiniesąrozumowe
rozważania,leczautentyczneigłębokiereligijnenastawienieorazzwiązana
znimpraktyka.
Obecnewmistycenapięciemiędzywolnościąakoniecznościąwpły-
nienaspecyfikęniemieckiejmyślifilozoficznejiznajdzieswojeodzwiercie-
dlenieukażdegozwielkichmyślicielitegonurtu(Kant,Fichte,Schelling,
Hegel,Schopenhauer),wtymiuNietzschego,którybędziechciałpogodzić,
wduchuromantycznym,wybitnąindywidualność(nadczłowieka)zuniwer-
salizmembytu(koniecznościąwszechrzeczy).Zanimjednakprzejdziemydo
ukazaniatychinspiracji,uporządkujmyniecoto,codotychczasudałonam
sięprzedstawić,awięcprzyjrzyjmysiępokrótceposzczególnympostaciom
niemieckiejiśląskiejmistykipanteistycznej,tak,bymiećjasnośćodnośnie
tego,jakiemotywy-iczyjegoautorstwa-zostałyzniejprzejęteprzezfilo-
zofięniemiecką,którawywrzenastępniewmniejszymlubwiększymstopniu
wpływnamyślNietzschego.Postąpimywtymprzypadkupodobniejakprzy
ogólnymprzedstawieniuniemieckiejtradycjimistyczno-panteistycznej,tojest
ukażdegozmistykówwskażemynaistotnedlanaskoncepcje,awięcmetafi-
zykęwoli,panteizm,problemwolnościikonieczności,etykęorazkoncepcję
62J.Piórczyński,MistrzEckhart.Mistykajakoflozofa,WydawnictwoLeopoldi-
num,Wrocław1997,s.250.
63Por.P.Pieniążek,Wolnakonieczność:SchopenhauerwobecSchellinga,w:M.Po-
ręba,B.Działoszyński(red.),Międzymetafzykąafenomenologią.WstronęJackaMiga-
sińskiego,WydawnictwoUniwersytetuWarszawskiego,Warszawa2018,s.209.
