Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
RenataPęciak
niaw1695r.edyktunantejskiego
1,zmusiłyrodzinędoopuszczeniaFrancji.
Kiedynietolerancjawobecprotestantówosłabła,wnukDavida−Jean-Etienne
przyjechałdoLyonuwcelupobieranianaukiuznanegokupca.TamteżJean-
-Etiennepoślubiłcórkęswojegopracodawcy.Ztegozwiązku,jakonajstarszy
zczworgarodzeństwa,15stycznia1767r.,przyszedłnaświatJean-Baptiste.
RodzinęSayówcechowałydwietradycje:protestanckaihandlowa,które
niepozostałybezznaczeniadlarozwojuipóźniejszejdziałalnościJeana-
-Baptiste’a.ReligiaprotestanckaodgrywałaznaczącąrolęwrodzinieSayów.
Pomimotradycjiprotestanckiej,Jean-BaptisteSaybyłdeistą
2,cojednakniepo-
wstrzymałogooddeklarowaniawyższościpaństwprotestanckichnadkrajami
katolickimi.NiestroniłrównieżodostrejkrytykiKościołarzymskokatolickiego
orazzwiązanegoznimduchowieństwa.Krajekatolickiezdominowaneprzez
zabobonnepraktykiisilnystanduchownybyłynarażone,zdaniemSaya,nanie-
dbalstwoorazbiedę
3.NadużyciemzestronyKościołabyłarównieżdziesięcina
wypłacanastolicyapostolskiej
4.
UbóstwupaństwkatolickichprzeciwstawiałSay„(…)miłośćdopracy,
dbałośćorodzinę”
5krajówprotestanckich.Wyjaśniał,żeprzemysłwewszyst-
kichkrajach,wktórychliczbadniświątecznychwolnychodpracyprzewyższała
czaspotrzebnydoodpoczynku,ponosiłpodwójnestraty:traciłzyski,któremo-
głybyzostaćwyprodukowanewtymczasie,aponadtotraciłrównieżzyskizka-
pitału,którypozostawałbezczynny.TarefleksjastanowiładlaSayaargument
wyjaśniający,dlaczegopaństwakatolickiewwiększościbyłyuboższeniżprote-
stanckie.
Relacjemiędzyprotestantyzmemigospodarkąkapitalistycznązostałypóź-
niejwnikliwiezbadaneprzezMaxaWebera(1864-1920),któryzauważył,iżre-
formacjaiukształtowaniesięetykiprotestanckiejwdużejmierzepozwoliłyna
powstaniesystemukapitalistycznego.Protestantyzm,wprzeciwieństwiedodok-
trynykościołakatolickiego,byłpozytywnienastawionynatworzenienowego
porządkuprzemysłowego,apoglądyreligijneprotestantyzmupodkreślające
cnotypracowitościioszczędnościsprzyjałypowstawaniuspołeczeństwaprze-
1Edyktnantejski,wydanyw1568r.przezHenrykaIVBurbona,położyłkreswewnętrznej
wojniereligijnejweFrancji.Gwarancjępokojustanowiłoprzyznaniehugenotomwolnościwyzna-
niairównouprawnieniapolitycznego.
2M.Lutfalla:J.-B.Sayetlessiens:unefamilled’économistes.„Revued’Economie
Politique”1979,no°3,s.394.
3J.-B.Say:Courscompletd’économiepolitiquepratique.EdizioniBizzarri,Roma1968,s.537.
4Ibidem,s.539.
5Ibidem,s.537.
