Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
cjireligii,zaśmateriałuempirycznegodostarcząinterakcjespołeczne,opisydoświad-
czeń,strukturyipraktyki,które„odzwierciedlająznaczeniapowszechnieprzypisywane
religii”4.
Jednymzargumentówpodnoszonychprzeciwkofrancuskiejustawiezroku2004,
zakazującejostentacyjnychsymbolireligijnych,byłozawłaszczenieprzezustawodaw-
cęmonopolunainterpretacjęichznaczeń.Wpraktycesprowadzałosiętodoprostego
utożsamieniamuzułmaneknoszącychchustyzbezwolnymiistotami,uległymiwobec
nakazówmężczyznzichrodzin–ojcówlubstarszychbraci–wyznającychfundamen-
talistycznąodmianęislamu.TakapostawawładzRepublikiodzwierciedlaprzyłożenie
dozjawiskaorozległympolusemantycznymwyłączniepolitycznegokluczainterpre-
tacyjnego,uwrażliwionegonawszelkieprzejawyislamskiejrekonkwisty.Próczdzia-
łańnastawionychnazdecydowanąwalkęzogniskamireligijnegointegryzmu,będące-
gopodglebiemdlaterrorystów,wdecyzjiowprowadzeniuustawydopatrujęsięwy-
raźnegoprzejawutypowofrancuskiej„wyznaniowejdefinicjireligii”5(mowaore-
ligiachwliczbiemnogiej),naktórejopierasięlaïcité.
Wmyśltejdefinicjireligiepostrzegasięwyłącznieprzezpryzmatinstytucjireligij-
nychstanowiącychich„społeczneciało”,anaturalnymijejkonsekwencjami
sąpostulaty:prywatnegocharakteruwyborówreligijnychdokonywanychprzezjed-
nostkiorazograniczeniazbiorowychmanifestacjireligijnychdoaspektówzwiązanych
zrytuałemikultem.„Wyznaniowadefinicjareligii”redukujewspólnotęreligijnądo
zbiorowościwiernychzgromadzonych,abypraktykowaćdanykult.Takrozumiany
systemrelacjipaństwo–Kościoływymagadostosowaniasięprzezreligiedopewnej
formy,naktórąskładasięcentralniezorganizowanawładzawyznaniowaorazprecy-
zyjniezdefiniowanykult.JesttopokłosienietylkohistorycznejdominacjiKościoła
katolickiego,któryposłużyłjakoorganizacyjnypunktodniesieniadlainnychwyznań,
aleprzedewszystkimfaktu,iżrytualno-instytucjonalnywymiarKościołastałsięwzor-
cemwkonstruowaniuspołeczno-symbolicznejprzestrzeniRepubliki.DanièleHervieu-
-Légerwyjaśniatenproces,czerpiączmetafory„gryluster”6,wktórejsiecifrancus-
kichparafiiprzeciwstawionoterytorialnieusytuowanąsiećszkółpublicznych,autory-
tetksiędzazestawionozautorytetemnauczyciela,zaśreprezentacjękatolickiejkomunii
zastąpionoreprezentacjąwspólnotyobywateli.TaparadoksalnabliskośćKościoła
iRepublikiułatwiłakompromis.Zatemwarunkiemprzetrwaniaisprawnegofunkcjo-
nowaniasystemu–takżewwypadkuinnychreligii–jestdostosowaniesiędo„wyzna-
niowej”formyrelacjipaństwo–Kościoły,takabywładzypublicznejodpowiadali
wykwalifikowanireprezentancidanegowyznania,cieszącysięlegitymizacjąpośród
swychwiernych.
Kwestiatzw.chustyislamskiejuświadomiłaograniczonośćmodeluwkonfrontacji
zreligią,którejobcyjesthierarchicznyporządekregulacji,azamiastautorytetureligij-
negocentrumdecyzyjnegoipodporządkowanychmujednostekterytorialnych,istnieje
wielośćrozproszonychwspólnotwyznaniowych,ustrukturowanychwedługklucza
etniczno-geograficznego.Kolejnatrudnośćwposługiwaniusię„wyznaniowądefinicją
4Ibidem,s.50.
5D.Hervieu-Léger,Lemiroirdel’islamenFrance,„VingtièmeSiècle.Revued‘histoire”,2000,66/66,
s.81.
6Ibidem,s.82.
