Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
WładysławStępniak
właściwychkonstytucji.Dodatkowymograniczeniembędzietakżekoncentracja
uwaginadwóchspośródczterechobowiązującychwXXw.konstytucji.Łączy
siętozzamiaremautorawskazanianawystępująceobecniewprawieipraktyce
archiwówpolskichrozstrzygnięciaorganizacyjneimerytoryczneodpowiada-
jącewymogomustrojupaństwademokratycznego.
Ustawazdnia17marca1921r.KonstytucjaRzeczypospolitejPolskiej
1
jest
aktemprawnymwdziejachnaszejpaństwowościwprowadzającymdemokra-
tycznepodstawyustrojupaństwa,działaniawładziformżyciaobywateli
2
.
Wjejprezentacjiposłużęsięwskazaniemzasadprzyjętychwtrakciejejopra-
cowywania,będącychwzorcemwzakresietworzenia,stosowaniaikontroli
prawa
3
.Dlajejcharakterystyki,wramachtegowystąpienia,wystarczającymbyć
musiwymienieniepodstawowychznich.Napierwszymmiejscuwskazujesię
zasadęciągłościpaństwapolskiego,stwierdzającątrwanietradycjinarodowo-
-państwowejmimoepokiporozbiorowej.Zawartaonazostaławpreambule.
Wtymprzypadkuarchiwompolskimprzypadaławprocesieprzywracania
państwowościrolawręczfundamentalna.Jednymzwarunkówniepodległego
bytupaństwowegobyłabowiemorganizacjaarchiwówizapewnieniedostępu
dodokumentówdotyczącychnietylkoprzeszłości,lecztakżezwiązanychzbie-
żącymfunkcjonowaniemprzejmowanejwłaśnieadministracji,działalnością
instytucjiiorganizacjiżyciapublicznego,systememfinansowym,wtymubez-
pieczeniamispołecznymi,czyteżobronnością.JakżezasadniestwierdziłAntoni
Rybarski,formułującopinię,żenicbardziejniżdziejearchiwówniejestzwią-
zanezhistoriąpaństwaiwszystkimiformamijegoorganizacji
4
.Wodniesieniu
domateriałówarchiwalnychidokumentacjikierowanosięzrozumieniem,iżsą
oneważnymiinstrumentamisprawowaniawładzynaterytoriumpaństwowym,
zawierajątytułyiwywodysłużącedoochronyprawnejpaństwaijegoobywa-
teli,stanowiącrównocześnieistotnączęśćdziedzictwanarodowego
5
.
Niemniejszalubniewielemniejszarolaprzypadałaarchiwom
wrealizacjinastępnychzasadprawnychkonstytucji.Kolejnąpoomówionej
1
Dz.U.1921,nr44,poz.267.
2
Skazą,anawetwięcej,błędemwprzypadkupaństwawielonarodowościowegobyłarota
przysięgiprezydenckiej.EliminowałaonamożliwośćobjęcianajwyższegourzęduwPolsceprzez
osobyniebędącewyznawcamireligiichrześcijańskiej,wtymbezwyznaniowe.Jesttotymbardziej
zaskakujące,żewyznawcyróżnychreligiiiprzedstawicielemniejszościnarodowychkorzystali
zwszystkichprawobejmującychogółobywateli.
3
J.Kuciński,W.J.Wołpiuk,ZasadyustrojupolitycznegopaństwawkonstytucjiRzeczypo-
spolitejPolskiejz1997roku,Warszawa2012,s.90-98.
4
A.Rybarski,CentralnyzarządarchiwalnywodrodzonejRzeczypospolitejPolskiej,nArcheion”
1,1927,s.1-14.
5
W
.Stępniak,Sukcesjapaństwdotyczącaarchiwaliów,Warszawa-Łódź1989,s.5.
