Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
WSTĘP
Kolejnyokresopowieściprzypadanalata1905-1914.Wewnętrznącezu-
ręwjegoramachstanowirok1907,kiedyukazujesięencyklikapotępiająca
modernizm.ToczasbardzodynamicznychzmianwmyśliiżyciuZdziechow-
skiego:nawiązujekontaktkorespondencyjnyzmyślicielamizaangażowany-
miwkatolickiruchreformistycznywcałejEuropie,publikuje(ważnemiejsce
wtejczęściopowieścizajmujewskazywaniezależnościpomiędzystudiami
nadmyśląrosyjskąamodernizmemkatolickimkrakowskiegoprofesora),
próbujezapobiecogłoszeniupapieskiejencykliki,leczpadajejofiarą,wresz-
cie-poświęcakilkalatnapodsumowanieiobronęmyślimodernistycznoka-
tolickiej.EfektemtychrozmyślańjestjednaznajważniejszychksiążekZdzie-
chowskiegoPesymizm,romantyzmapodstawychrześcijaństwaz1914roku19.
Analizietejpracypoświęcambardzodużomiejsca.Argumentujęprzytym,
żejestonapoświęconaprzedewszystkimnamysłowinadmodernizmem
katolickim.Stanowitymsamymdojrzałąrefleksjęnadtymkierunkiem(awłaś-
ciwiekierunkami)myślikatolickiejinadwłasnymzaangażowaniemZdzie-
chowskiegowtenruch.
Ostatniokresopowieściwiążesięznpowidokami”myślimodernizmu
katolickiegowtwórczościZdziechowskiegopo1914roku.Wroku1915autor
Pesymizmu...przeżywapoważnykryzysreligijny,będącyefektemśmiercisyna
Edmunda,zktórejsamobójczymcharakteremniemógłsiępogodzićiktóre-
gonieprzyjmowałdowiadomości.Wbadaniuprzyczyntegokryzysuijego
związkuzpowojennymsposobemmyśleniaZdziechowskiegooreligiiopie-
ramsięnaważnymdokumencieautobiograficznym,jakimjestpamiętnik
spisanywłaśniepośmiercisyna20.Tenkryzys,aletakżezupełnieodmienna
rzeczywistośćkulturowaświatapoIwojnieświatowejspowodowały,żemo-
dernizmkatolickiprzestałmiećdlakrakowskiegoprofesoratakieznaczenie,
jakieposiadałwcześniej.Myśltaniezniknęłajednakzjegoświatopoglądu
zupełnie.Wostatnichfragmentachdrugiejczęściksiążkiopisujęmigotliwą
obecnośćmodernizmuwpracachZdziechowskiegoipoświęcamuwagęjego
osobistymkontaktomzmodernistamikatolickimipo1914roku.
Trzeciaczęśćtejksiążkitoprzekrojoweomówieniepolskiejrecepcjimo-
dernizmukatolickiego.Prezentowanywniejobrazzjawiskaniejestjeszcze
ostatecznyipełny,aledajewyobrażenieopodstawowychtendencjachikie-
runkachwprzyswajaniumyślimodernistycznokatolickiejwpolskiejkulturze.
Rozpoczynamodanalizyantymodernistycznejstrategiizaprzeczaniaistnieniu
modernizmuwPolsce.Tenfenomenjestciekawynietylkosamwsobie-jego
należytezrozumieniestanowijednozpodstawowychwyzwańwbadaniusa-
megomodernizmu.Ilośćantymodernistycznychpracwjęzykupolskimjest
bowiemnieporównywalniewiększaniżilośćrozpraw,wktórychmodernizm
katolickipotraktowanyjestzsympatią.Teologiaantymodernistycznastano-
witymsamymistotne-choćwymagającekrytycznejlektury-źródłowiedzy
19Tenże,Pesymizm,romantyzmapodstawychrześcijaństwa,t.1-2,Kraków1914.
20Zob.tenże,Тетрадь191...года.PamiętnikspisanypośmiercisynaEdmunda,
oprac.M.Rogalski,nKronos”2013,nr3,s.255-265.
