Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odczarowaćświattoprzegnaćtajemnicę,pozbyćsiępotrzeby
jejobjawieniaiwpaśćwobjęciainnejdoktryny,niemniejdogma-
tycznej.Gombrowiczjestdalekiodpozostaniazakładnikiemracjo-
nalności.Zwracauwagęnato,żenowoczesneżądaniaumiarko-
waniaświatopogląduizachowańjednostki(wwalceoświecenia
iwiary),zwiększeniaogłady,powściągliwości,takżetejtranscen-
dentnej,nielicowałyzupełniezsystemowymprzerostemujawnia-
jącychsięwdwudziestoleciutotalitaryzmów.
Dwugłosomodernizmie(PiusaXiShepparda)mazazadanie
ukazaćpropozycjępisarskąGombrowiczawświetlefundamental-
nejproblematykiXX-wiecznej.Zatezęwstępunależyuznaćfakt,że
moduspodmiotowościzawartywomawianychopowiadaniachfor-
mułujesięjakojawnanieufność—antyoświecenieiantydogma-
tyzm.Iwtympunkcielistyokólneiliteraturajakoformykomu-
nikacjisągłosemskierowanymdoludzirobiącychużytekzwol-
nejwoli.Wola,jakopotencjalność,możezostaćzagarniętaiużyta
wsłużbiedoktryny,atymsamymulecdalekoidącejkomplikacji.
Celemniniejszejrozprawyjestjednakpoznawczopożyteczna
reorientacjawiedzyotwórczościautoraPornografi.Propozycje
ihipotezykreślonemiędzywierszamiPamiętnikazokresudojrzewa-
niapostaramsięwydobyć,zderzająccoruszmyślGombrowicza
zinnymipoglądami.Jesttogłównapraktykadynamizowaniawizji
świata,kruszeniazdawałobysięstabilnychpozycjiracjiprzezinte-
rakcjęsprzecznościwłaśnie.Światopoglądpisarzaujmujerzeczy-
wistośćjakoto,cowyrwałosięopisowi,więcwymagaznalezie-
niaopozycji,twórczośćmusizatemdogłębniewstrząsaćodbiorcą,
sprawiać,żetenponownieprzemyśliwszystkiekonstytuującejego
myśleniewyobrażenia.
PapieżPiusXnapisałlistwsposóbbardzotrafnyoddającycha-
rakterystykępisarstwatamtegoczasu.Gratoczysięosuweren-
ność(flduszę”),strategięistnienia,czylicentralnepunktytwórczo-
ścimodernistów,którezastąpiłypojęcieBoga.Zasadniczymproble-
membędzieturozdziałpomiędzypolitycznym(łaknącymwładzy
iautorytetu)spojrzeniemKościołaorazpragnącymuznaniarangi
swojejliteraturyspojrzeniemmyślicieliipisarzyepoki.Wokrojo-
nymwydaniu(bezliteraturykształtującejporządekpolityczny,jak
15
