Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
dana,alezostaławywalczonaitonietylewwalkachnafrontachIwojnyświato-
wej,ilejużpojejzakończeniu,wpowstaniachwielkopolskimiśląskich,aprzede
wszystkimwobroniegranicwwojniezRosjęRadziecką.Pokolenie,które
niepodległośćwywalczyło,przystąpiłodobudowyinstytucjonalnegozaplecza
procesówmodernizacji,prawa,administracji,szkolnictwaorazgospodarki.Było
jednakwspomaganeprzezpokoleniestarsze,urodzonejeszczewcieniuklęski
powstaniastyczniowego,aniebawemwspomaganeprzezmłodszych,ukształto-
wanychjużwwarunkachniepodległości,którzywdorosłezawodoweżyciewe-
szliwpołowielattrzydziestych.Uwzględnienietakiejpokoleniowejperspektywy
oznaczakoniecznośćpostawieniapytaniaoto,czywokresiemiędzywojennym
dająsięzaobserwowaćmiędzypokolenioweróżnicewpoglądachdotyczących
państwairoliurzędników.Budowanieinstytucjitakistotnychdlaprocesówmo-
dernizacjidokonywałosięjednakwtrudnymczasienajpierwwalkiogranice,
potemwwirzewalkpolitycznychwpołowielatdwudziestych,awlatachtrzy-
dziestychwokresienajpoważniejszegozkryzysówgospodarczych.Tepolityczne
iekonomiczneuwarunkowaniazostałyuwzględnionewbadanychprzezemnie
zagadnieniachprofesjonalizacjiadministracjipaństwowejwtymokresie.
Tobudowaniezapleczainstytucjonalnegoprocesówmodernizacjibyłoosa-
dzonewkulturze.Kulturaspołeczeństwapolskiegonieułatwiałategozadania.Ol-
brzymiaczęśćspołeczeństważyławkręgukulturyagrarnej,zktórejjedyniekul-
turawsiwielkopolskiejipomorskiej,awięcpochodzącazterenówbyłegozaboru
pruskiego,miałapewnecechyułatwiającedziałaniewsferzerynku,kontaktyzin-
stytucjaminowoczesnegopaństwaczykorzystaniezwiedzyitechnikirolniczej.
SłabościpolskiegomieszczaństwaikulturymiejskiejPolacybyliświadomiprzez
całyokreszaborów.Podobniewyglądałaaktywnośćwdziedziniegospodarczej,
szczególniewprzemyśle.Nakulturęwyższychiwykształconychwarstwspołe-
czeństwawpływwywarłromantyzmikultniepodległościowychzrywów.Znalazł
onodzwierciedleniewpostawachiorientacjachideowychpolskiejinteligencji.
Wpłynąłnawzórpatriotyzmu,któregocechąszczególnąbyłooddanieojczyźnie,
poświęceniemajątku,szczęściaosobistegoinierzadkotakżeżycia.Niecosłabszy
byłnurtpozytywistyczny,któryuwidoczniłsięwdrugiejpołowieXIXwieku
wwarunkachpopowstaniowychrepresjizestronycaratuikształtowanianowego
układusiłwEuropieśrodkowej,zrosnącąpozycjąNiemiecorazsłabnącą,idzię-
kitemudającąmożliwośćrealizacjiprzynajmniejczęścinarodowychaspiracji
Polaków,Austrią.Pozytywizmkrólewieckijednakżezkoniecznościbyłskażony
budowaniemalternatywnychwobecpaństwainstytucji,czegowyrazstanowiły:
Kasaim.JózefaMianowskiego,nansującabadanianaukoweprowadzoneprzez
Polakówuschyłkuokresuzaborów,pensjedladziewcząt,wktórychzatrudnienie
znajdowalitacyuczeni,jaknaprzykładLudwikKrzywicki,czywreszcieidee
kooperatyzmugłoszoneprzezEdwardaAbramowskiegoiStefanaŻeromskiego.
Wtychwarunkachkształtowałysięzarównowzórpolskiegointeligentazaboru
rosyjskiego,jakiwzorcespołecznegozaangażowania,którychegzemplifikacją
byłośrodowisko„pokolenianiepokornych”,żeużyjęskrótumyślowego,odwo-