Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.ANALIZASTANUWIEDZYOTRWAŁOŚCI
ZMĘCZENIOWEJŁOŻYSKTOCZNYCH
2.1.Ryshistorycznyrozwojułożysktocznych
Istotnymprzełomemwrealizacjiideizmniejszaniaoporówruchubyłowyna-
lezienieokoło4000latp.n.e.koła,którezmieniającruchślizganianatoczenie,
wielokrotniezmniejszyłostratytarcia.Łożyskotocznejestpochodnątegood-
krycia,choćdrogaprzebytaodpierwowzorudowspółczesnejjegopostacipro-
wadziłaprzezwielewynalazkówpośrednich.NiemaldoIIwiekup.n.e.wynala-
zektenbyłwyłączniewykorzystywanywtransporcieciężkichprzedmiotów(jak
budowlaneblokiskalne)przezprzetaczanieichnadrewnianychrolkachczy
wmachinachoblężniczychdokruszeniamurówobronnych.Prototyposiowego
łożyskakulkowegoprzypisujesięokresowipanowaniacesarzaKaliguli(Iwiek),
apodporytocznewwieluswoichkonstrukcjachzastosowałLeonardodaVinci
(XV-XVIwiek)[116].
RozwójtechnikiwXVIIIwieku,aszczególnieosiągnięcieumiejętnościwy-
konaniabieżniielementówtocznychzestopówmetalu,umożliwiłybudowę
prostychłożysktocznychstosowanychdołożyskowaniakółpojazdów,armat,
wałów,śmigiełikamienimłyńskichorazkorpusówwiatraków.Jednakdopiero
wprowadzeniewostatnimdwudziestoleciuXXwiekutechnologiiobróbkiściernej
umożliwiłouzyskaniedostatecznejtwardościidokładnościwymiarowejelemen-
tówłożyska.Powstaływtedypierwszewytwórniespecjalizującesięwprodukcji
rolekikulek,którebyłymontowaneprzezproducentówróżnychmaszyn.Istot-
nymczynnikiemrozwojuprodukcjielementówtocznychbyłintensywnywtym
okresierozwójprzemysłurowerowego[116].
Większośćobecnychwielkichświatowychwytwórniłożysktocznychpo-
wstaławlatach1898-1910,wszystkiezaśwspółczesnepodstawowerodzaje
łożyskukształtowałysięwpierwszychtrzydziestulatachXXwieku.
WPolscedopieropoIIwojnieświatowejuruchomionoprodukcjęłożysk
tocznychwKraśniku-natereniedawnegoCentralnegoOkręguPrzemysłowe-
go.Pierwszymłożyskiem,którezostałouruchomionewmaju1948roku,było
łożyskokulkowejednorzędowe6204.Następnefabrykiłożysktocznychpowsta-
ływKielcach,PoznaniuiSosnowcu.
Wykresyprzedstawionenarysunkach2.1i2.2obrazująrozwójtechnologii
wytwarzaniastaliłożyskowejprowadzącydowielokrotnegozmniejszeniaza-
wartościwtrąceńniemetalicznychwtejstaliorazponadtrzykrotnegozmniej-
szeniazawartościtlenu[115].
Wostatnichlatachzarysowałysiętrzytendencjepostępuwłożyskowaniach
tocznych:rozwójtypowychkonstrukcjiłożyskuniwersalnychozindywiduali-
zowanychgeometrycznychimateriałowychcechachkonstrukcyjnych,rozwój
indywidualnychłożyskowańtocznychozwiększonejdokładnościiszybkobież